Presja migracyjna na wschodniej flance UE: polska perspektywa w unijnej debacie

Współczesne procesy migracyjne stają się jednym z kluczowych wyzwań dla Unii Europejskiej – zarówno w wymiarze prawnym, geopolitycznym, jak i społecznym. Polska, stojąc na pierwszej linii ochrony wschodniej granicy UE, aktywnie uczestniczy w kształtowaniu europejskiej polityki migracyjnej, jednocześnie podkreślając konieczność uwzględnienia różnorodności doświadczeń poszczególnych państw członkowskich.

11 listopada 2025 r. rząd ogłosił złożenie do Komisji Europejskiej wniosku o pełne zwolnienie Polski z mechanizmu solidarności w ramach Paktu migracyjnego. Decyzja ta opiera się na najnowszym raporcie KE, w którym Polska została zaliczona do państw znajdujących się w „bardzo trudnej sytuacji migracyjnej”. Uznano tym samym ciężar obowiązków ponoszonych przez Polskę – ochronę granicy zewnętrznej UE, presję migracyjną wywoływaną działaniami hybrydowymi Białorusi oraz bezprecedensowe przyjęcie Cudzoziemców z Ukrainy.

Minister spraw wewnętrznych i administracji Marcin Kierwiński podkreślił, że Polska od miesięcy konsekwentnie wskazywała na brak zgody na obowiązkowe mechanizmy relokacyjne. Zwrócił uwagę, że wynegocjowane rozwiązanie zapewnia wieloletnią ochronę przed automatycznym włączeniem naszego kraju do systemu relokacji, jednocześnie potwierdzając wkład Polski w bezpieczeństwo całej Unii.

Kontekst migracyjny i jego konsekwencje był również głównym tematem XVI Warszawskiego Seminarium Praw Człowieka, otwartego 17 listopada przez wicepremiera i ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego. W wydarzeniu udział wzięli przedstawiciele Rady Europy, ONZ, OBWE oraz środowisk eksperckich. Tegoroczne obrady – organizowane w 75. rocznicę podpisania Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – skupiły się na wyzwaniach wynikających z rosnącej migracji oraz jej skutkach prawnych i geopolitycznych.

Minister Sikorski zaznaczył, że migracja, choć jest zjawiskiem globalnym, ma lokalne konsekwencje – zarówno dla państw przyjmujących, jak i ich społeczeństw. Wskazał, że Polska przechodzi dynamiczną transformację: z kraju emigracji staje się krajem coraz częściej wybieranym jako miejsce docelowe. Dlatego – jak podkreślił – konieczne jest zachowanie równowagi między ochroną praw człowieka a uwzględnieniem oczekiwań społecznych oraz interesów państw przyjmujących. Brak takiej równowagi grozi oddaniem pola środowiskom niedemokratycznym, które mogłyby forsować rozwiązania naruszające podstawowe prawa i wolności.

Wnioski i dyskusje z Seminarium, w tym te dotyczące koncepcji „bezpiecznego państwa trzeciego”, geopolityki migracji czy ochrony szczególnych grup migrantów, stanowią cenne tło dla aktualnych negocjacji nad ostatecznym kształtem Paktu migracyjnego, które mają zakończyć się w grudniu 2025 r. Polska, choć uzyskała zwolnienie z mechanizmu solidarności, pozostaje aktywnym uczestnikiem debaty, opowiadając się za rozwiązaniami, które zapobiegają fragmentacji Unii i wzmacniają wspólne bezpieczeństwo.

Więcej naszych publikacji na ten temat: 

Polska i Pakt migracyjny: Co grozi za niewdrożenie przepisów?

Polska kontra Pakt o Migracji i Azylu: Rząd analizuje możliwe kroki prawne

MSWiA podjęło prace w zakresie strategii migracyjnej na lata 2025 – 2030

Przygotowała:
Magdalena Cieślikowska
prawnik imigracyjny