Rozstrzygnięcie sporu w kwestii równego traktowania przez Sąd Najwyższy
Sąd Najwyższy, w Uchwale z dnia 24 sierpnia 2023 r. (sygn. III PZP 1/23), zajął się istotnym zagadnieniem dotyczącym podstaw prawnych dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Orzeczenie wyjaśnia zawiłości w zakresie praw pracowników i pracodawców w przypadkach nierównego traktowania.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego, osoba, której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Takie rozstrzygnięcie wpływa znacząco na prawa pracowników i ich zdolność do dochodzenia sprawiedliwości w sytuacjach naruszenia tej zasady.
Orzeczenie było wynikiem sporu, toczącego się przed Sądem Rejonowym w Krakowie. W zawisłej przed sądem sprawie pracowniczka domagała się odszkodowania w wysokości prawie 68 tys. złotych z powodu dyskryminacji w miejscu pracy. Pracowniczka przedstawiła również żądanie ewentualne, dotyczące naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu, na wypadek, gdyby sąd uznał, że nierówności w wynagradzaniu nie były wynikiem dyskryminacji.
Sąd zasądził odszkodowanie w wysokości 45 tys. złotych z ustawowymi odsetkami, jednak nie z tytułu dyskryminacji, ale naruszenia zasady równego traktowania. Sąd uznał, że choć nie doszło do praktyk dyskryminacyjnych, to nadal miało miejsce naruszenie tej zasady w kontekście wynagradzania za pracę.
Kluczową kwestią, która pojawiła się w trakcie postępowania, było rozróżnienie między nierównym traktowaniem a dyskryminacją w pracy. To istotna rozbieżność, która miała wpływ na wybór odpowiedniej podstawy prawnej do dochodzenia roszczeń. Sąd II instancji uznał, że kluczowe jest ustalenie właściwej podstawy prawnej dla dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu.
Cały problem polegał na tym, że nie było jednolitego stanowiska dotyczącego tego, jakie przepisy należy zastosować w takich przypadkach. W związku z tym sąd apelacyjny zwrócił się do Sądu Najwyższego z pytaniem prawnym dotyczącym odpowiedniej podstawy prawnej do dochodzenia roszczeń w sytuacjach naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu.
Warto zauważyć, że Ustawodawca przyjął, że zarówno nierówne traktowanie, jak i dyskryminacja to dwa odrębne zjawiska. Niemniej jednak są one ze sobą powiązane i często trudno jest jednoznacznie określić, które z tych pojęć jest właściwe w danej sytuacji.
W przypadku dyskryminacji, ciężar dowodu spoczywa na pracodawcy, który musi wykazać, że nierówne traktowanie nie było wynikiem naruszenia przepisów prawa. W przypadku nierównego traktowania, istniały dwa przeciwstawne stanowiska Sądu Najwyższego dotyczące stosowanych przepisów.
Uchwała Sądu Najwyższego ma istotne znaczenie praktyczne, ponieważ wprowadza jasne rozróżnienie w zakresie interpretacji przepisów dotyczących nierównego traktowania i dyskryminacji w pracy. Mimo że Uchwała nie ma mocy zasady prawnej, będzie miała wpływ na postępowania sądowe i pomoże w ochronie pracowników przed nierównym traktowaniem.
