Zawody deficytowe a zatrudnianie cudzoziemców – co zmieni planowany wykaz w 2025 r.?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapowiada przygotowanie projektu wykazu zawodów deficytowych do końca 2025 r. Cel jest jasno określony: wskazać profesje, w których brakuje osób do pracy i ukierunkować działania administracji tak, by szybciej zapełniać braki kadrowe w newralgicznych obszarach rynku. Zapowiedź obejmuje współpracę z organizacjami pracodawców oraz oparcie się na istniejących diagnozach, przede wszystkim na corocznym Barometrze Zawodów – tak, aby lista odzwierciedlała realne, a nie deklaratywne potrzeby.

Jak ma działać pierwszeństwo w zezwoleniach i wizach?

Ujęcie zawodu na liście ma skutkować priorytetowym rozpatrywaniem wniosków o zezwolenia na pracę oraz wiz pracowniczych. Mechanizm nie zastąpi obecnych uproszczeń w legalizacji zatrudnienia cudzoziemców, ale ustawi kolejkę – sprawy dotyczące zawodów z wykazu mają być obsługiwane w pierwszej kolejności. Kluczowe będzie spójne zdefiniowanie grup zawodowych (np. zgodnie z klasyfikacją zawodów i specjalności), tak aby uniknąć rozbieżności interpretacyjnych między urzędami. Równie ważne jest wskazanie, czy pierwszeństwo będzie miało charakter „miękki” (priorytet organizacyjny) czy „twardy” (terminowe preferencje i wytyczne dla organów) oraz czy obejmie również przedłużenia zezwoleń i zmiany warunków pracy.

Kto może trafić na listę zawodów deficytowych? 

W przestrzeni publicznej jako potencjalni „beneficjenci” wskazywani są kierowcy, część zawodów medycznych (np. pielęgniarki), a także profesje techniczne i rzemieślnicze, gdzie od lat utrzymują się trudności rekrutacyjne. Ostateczny katalog ma wynikać z twardych danych jak np. relacji popytu do podaży, rotacji, czasu obsadzania wakatów oraz prognoz dla regionów. Barometr Zawodów, który jest opracowywany co roku na poziomie kraju, województw i powiatów, dostarcza mapy napięć, które mogą stać się bazą doboru. Naturalnym pytaniem jest poziom szczegółowości – czy lista będzie ogólnokrajowa, czy dopuszczone zostaną warianty regionalne, pozwalające priorytetyzować profesje deficytowe tylko w części kraju. To rozstrzygnięcie zadecyduje o praktycznej użyteczności wykazu dla inwestycji działających lokalnie i dla branż skoncentrowanych w określonych województwach.

Kiedy poznamy listę zawodów i jak będzie aktualizowana

Resort zapowiada przedstawienie projektu do końca roku 2025, a następnie standardowe uzgodnienia i konsultacje publiczne. Po publikacji projektu powinny pojawić się wytyczne proceduralne dla urzędów i konsulatów: jak identyfikować sprawy „priorytetowe”, jak dokumentować przynależność do zawodu z wykazu i jak raportować efekty. Z punktu widzenia przewidywalności procesu kluczowe będą dwie rzeczy:

• cykliczny przegląd listy (np. coroczna aktualizacja),

• tryb zmian cząstkowych w trakcie roku, jeśli dane rynkowe wykażą nagłe przesunięcia popytu (np. zamknięcia dużych zakładów, nowe inwestycje, projekty infrastrukturalne).
  

Przejrzysty plan aktualizacji ograniczy ryzyko, że wykaz „zestarzeje się” szybciej niż praktyka rekrutacyjna. Równocześnie zminimalizuje to koszty po stronie pracodawców i administracji, im mniej niepewnych w kryteriach, tym sprawniejsza obsługa wniosków i mniejsze ryzyko rozbieżności między regionami.

Przygotowała:

Paulina Wojtczuk
Operations & HR Manager