Specustawa – Zmiany w statusie prawnym obywateli Ukrainy

W dniu 14 grudnia 2022 roku Sejm uchwalił nowelizację m. in. ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: Specustawa). Zgodnie z przewidywaniami i wcześniej przedstawionym projektem, nowelizacja wprowadza szereg istotnych zmian w sytuacji prawnej obywateli Ukrainy.

Niewątpliwie nowością jest zapowiadana zmiana warunków i trybu uzyskiwania zezwolenia na pobyt czasowy przez obywateli Ukrainy, objętych ochroną czasową w Polsce. Występujący w obecnie obowiązujących przepisach, znacznie uproszczony tryb uzyskiwania takiego zezwolenia po 9 miesiącach od dnia wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zostanie usunięty. 

Zgodnie z nowelizacją, obywatele Ukrainy, objęci w Polsce ochroną czasową na podstawie Specustawy oraz posiadający status UKR, będą mogli złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy jedynie w związku z wykonywaniem pracy, wykonywaniem pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (tzw. Niebieska Karta/ Blue Card), prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej, pełnieniem funkcji pełnienie funkcji w zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, którą utworzył lub której udziały lub akcje objął lub nabył, lub prowadzenie spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza, lub działanie w charakterze prokurenta. 

Praktycznym ułatwieniem tej procedury ma być brak wymogu osobistego stawiennictwa osoby ubiegającej się o zezwolenie na pobyt czasowy w urzędzie, a co za tym idzie brak konieczności złożenia odcisków palców. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku niespełniania przez wnioskodawcę ustawowym wymogów udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenie na pobyt czasowy ma być mu udzielane na okres jednego roku. Składanie wniosków o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w opisanym powyżej trybie możliwe będzie od 1 kwietnia 2023 roku.

Natomiast osoby, których cel pobytu jest inny niż wykonywanie pracy, wykonywanie pracy w zawodzie wymagających wysokich kwalifikacji lub prowadzenie działalności gospodarczej, nadal będą mogli korzystać z elektronicznego zezwolenia na pobyt, jakim jest aplikacja Diia.pl, działającej od lipca 2022 roku.

Ważna jest także zmiana warunków otrzymywania statusu UKR przez obywateli Ukrainy. Według nowelizacji, wniosek o nadanie numeru PESEL ze statusem UKR należy złożyć w terminie 30 dni od daty przybycia na terytorium Polski. Status UKR ma być wymagany do złożenia przez obywateli Ukrainy objętych ochroną czasową wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy.

Inną istotną zmianą jest zmiana okresu, na jaki przedłużone zostaną wydane obywatelom Ukrainy wizy krajowe, zezwolenia na pobyt czasowy, karty pobytu, polskie dokumenty tożsamości oraz zgody na pobyt tolerowany, których ważność upływa w okresie po 24 lutego 2022 r. Na mocy procedowanych przepisów, ważność wszystkich wymienionych tytułów pobytowych ma zostać przedłużona do dnia 24 sierpnia 2023 r. Podkreślić należy, iż dokumenty, których ważność została przedłużona z mocy prawa, nie uprawniają do przekraczania granic. Także w przypadku upłynięcia po 24 lutego 2022 r. daty ważności wiz Schengen, wydanych zarówno przez Polskę, jak i inne państwo członkowskie UE, pobyt obywateli Ukrainy na ich podstawie uważa się za legalny do dnia 24 sierpnia 2023 r.

Zmienić ma się także katalog przesłanek wyłączających udzielenie ochrony czasowej obywatelom Ukrainy na mocy Specustawy. Obywatele Ukrainy, objęci ochroną czasową w związku z działaniami wojennymi na terytorium Ukrainy, w innym państwie członkowskim UE niż Polska, nie będą mogli otrzymać w Polsce ochrony czasowej, przewidzianej w Specustawie. 

Uchwalona przez Sejm ustawa została przekazana przekazano Marszałkowi Senatu oraz Prezydentowi. 

W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości, związanych z nowelizacją ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, a także szeroko pojętym prawem migracyjnym — zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią. Zespół doświadczonych prawników oraz doradców migracyjnych gotowy jest odpowiedzieć na wszelkie pytania oraz wyjaśnić wątpliwości, a także świadczyć dla Państwa usługi prawne na najwyższym poziomie.

Przygotował:

Kacper Sołdaczuk
asystent 

Liudmyla Bartkiv
starszy doradca ds. migracji