Jak rząd chce zmienić proces nabycia obywatelstwa?

Trwają prace nad kolejnym projektem zmian w przepisach o obywatelstwie polskim. Choć w debacie publicznej mówi się głównie o bezpieczeństwie i integracji, to rzadko zwraca się uwagę na realne kryteria i procedury nadawania obywatelstwa oraz ich konsekwencje dla osób, które pragną stać się pełnoprawnymi członkami społeczeństwa.

Nowe filary systemu – integracja, lojalność, podatki, test obywatelstwa

Zmiany mają oprzeć się na czterech filarach:

1. Dłuższy pobyt w Polsce – minimalny okres pobytu uprawniający do ubiegania się o obywatelstwo ma wynosić 8 lat (3 lata pobytu czasowego i 5 lat pobytu stałego). Dla repatriantów przewidziano rok, a dla posiadaczy Karty Polaka – 3 lata. Obywatelstwo ma być przyznawane osobom, które rzeczywiście osiedliły się w Polsce i tutaj mają centrum życiowej aktywności.
2. Oświadczenie o lojalności wobec państwa polskiego – wprowadzenie formalnego aktu lojalności wobec Polski ma symboliczny i praktyczny wymiar. Osoby ubiegające się o obywatelstwo będą musiały potwierdzić swoje przywiązanie do polskiej Konstytucji RP, prawa i wartości.
3. Rezydencja podatkowa – kandydaci będą musieli wykazać, że są polskimi rezydentami podatkowymi. To oznacza, że ich główne źródło dochodów i miejsce opłacania podatków znajduje się w Polsce. W praktyce, cudzoziemiec, który pracuje w Polsce, ale rozlicza się w innym kraju, nie spełni tego kryterium.
4. Test obywatelstwa – nowość inspirowana rozwiązaniami w innych krajach. Egzamin ma potwierdzać znajomość języka polskiego (minimum poziom B2), historii, prawa, zasad współżycia społecznego oraz bieżących wydarzeń w kraju.

W praktyce oznacza to, że ubiegający się o obywatelstwo cudzoziemiec będzie musiał wykazać nie tylko wieloletni, stabilny pobyt w Polsce, ale również realne zakorzenienie w społeczeństwie – język, pracę, płacenie podatków i znajomość polskiej kultury.

Obywatelstwo jako nagroda?

Reforma podkreśla, że obywatelstwo ma być nagrodą za realne związki z Polską, a nie jedynie efektem przebywania na terytorium kraju przez określony czas. Z punktu widzenia pracodawcy wydłużenie okresu pobytu wymaganego do obywatelstwa może być paradoksalnie korzystne. Cudzoziemcy, którzy planują naturalizację, będą bardziej zainteresowani długoterminowym pobytem w Polsce, a więc także stabilnym zatrudnieniem. Firmy mogą na tym zyskać poprzez mniejsze rotacje i większe zaangażowanie pracowników.

Z drugiej strony, nowe wymagania formalne (np. test, lojalność, rezydencja podatkowa) mogą zniechęcić część kandydatów, którzy traktują Polskę jako kraj tranzytowy w drodze do innych państw UE. W konsekwencji, przedsiębiorstwa powinny rozważyć aktywne wspieranie cudzoziemców w procesie integracji – np. poprzez kursy języka polskiego.

Podsumowanie 

Reforma zasad przyznawania obywatelstwa polskiego, przedstawiona przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, wymaga uważnego zbadania w kontekście jej potencjalnych skutków. W nadchodzących miesiącach warto uważnie śledzić prace legislacyjne i przygotować się na nadchodzące zmiany.

Przygotowała:

Martyna Dobrowolska
Asystentka Prawna