Jak zalegalizować pobyt dziecka cudzoziemców urodzonego w Polsce?

W poprzednim wpisie pt. Status prawny dziecka cudzoziemców w Polsce wyjaśnialiśmy, jakie formalności muszą dopełnić rodzice cudzoziemcy tuż po narodzinach dziecka w Polsce – począwszy od rejestracji w Urzędzie Stanu Cywilnego, przez uzyskanie aktu urodzenia, numeru PESEL i paszportu. Jednak to dopiero początek drogi. Równie istotnym etapem jest uregulowanie pobytu dziecka, tak aby jego status prawny był stabilny i nie budził wątpliwości przy wyjazdach i powrotach do kraju. 

Chociaż rodzice mogą przebywać w Polsce w pełni legalnie, posiadając wizy lub zezwolenia na pobyt, to status ich nowo narodzonego dziecka nie jest automatycznie uregulowany. Zgodnie z polskim prawem, dopóki dziecko nie ma własnego paszportu i dokumentu uprawniającego do pobytu, jego status pozostaje nieuregulowany. Formalnie, takie dziecko traktowane jest jako osoba przebywająca na terytorium RP nielegalnie, co, choć rzadko ma konsekwencje dla noworodków, stanowi istotną lukę prawną i formalną. Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt dla dziecka należy złożyć do wojewody, zaraz po uzyskaniu dla niego paszportu.

Wniosek o pobyt dla dziecka jest składany niezależnie od wniosku rodzica, co oznacza, że dziecko nie może zostać objęte wnioskiem rodzica. Kluczowe jest zrozumienie, że dziecko cudzoziemca nie nabywa automatycznie prawa do pobytu w Polsce tylko na podstawie faktu, że jego rodzic posiada takie zezwolenie. Zgodnie z przepisami, dziecko musi mieć swoją własną, niezależną decyzję administracyjną dotyczącą zezwolenia na pobyt. Z tego powodu, proces legalizacji pobytu małoletniego cudzoziemca wymaga złożenia osobnego wniosku i prowadzenia odrębnego postępowania administracyjnego, co jest niezbędne, aby dziecko mogło uzyskać własny dokument uprawniający do pobytu, taki jak karta pobytu.

Zezwolenie na pobyt czasowy 

Jeśli dziecko przyszło na świat, gdy rodzic posiadał ważną wizę krajową lub zezwolenie na pobyt czasowy, to właśnie o takie zezwolenie należy się ubiegać dla dziecka. Zezwolenie to przyznawane jest na okres odpowiadający okresowi ważności dokumentu pobytowego rodzica, jednak jego maksymalny okres to 3 lata. Wniosek w imieniu małoletniego składają rodzice lub opiekunowie prawni. Należy pamiętać, że złożenie wniosku nie legalizuje pobytu od razu, a dopiero w momencie, gdy decyzja w tej sprawie stanie się ostateczna.

Zezwolenie na pobyt stały 

Istnieją jednak ścieżki, które pozwalają na ubieganie się o zezwolenie na pobyt stały dla dziecka, co świadczy o większej stabilności jego statusu prawnego. Dziecko może ubiegać się o pobyt stały w dwóch sytuacjach, bezpośrednio powiązanych ze statusem rodziców:

1. Gdy dziecko urodziło się po udzieleniu rodzicowi zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE.
2. Gdy dziecko urodziło się w okresie ważności zezwolenia na pobyt czasowy rodzica, a rodzic ten następnie uzyskał pobyt stały lub status rezydenta długoterminowego UE.

Przykład praktyczny: 

Rozważmy sytuację, gdy jeden z rodziców posiadał w 2024 roku zezwolenie na pobyt czasowy, a w tym czasie urodziło się mu dziecko. Zanim dziecko uzyskało paszport, rodzic otrzymał status rezydenta. W takim przypadku, dla dziecka należy ubiegać się o zezwolenie na pobyt stały, co stanowi logiczną konsekwencję stabilizacji sytuacji pobytowej rodzica. Wniosek o pobyt stały dla dziecka może być złożony jednocześnie z wnioskiem rodzica o status rezydenta.

Samodzielna droga dziecka do zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego

Niezależnie od ścieżki legalizacji pobytu rodziców, dziecko może ubiegać się o zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE po spełnieniu określonych warunków. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy rodzice nie mają pobytu stałego ani statusu rezydenta, ale legalnie i nieprzerwanie przebywają w Polsce przez dłuższy czas.

Zgodnie z przepisami, dziecko może ubiegać się o ten status po 5 latach legalnego i nieprzerwanego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Co istotne, w przypadku małoletnich poniżej 16. roku życia, nie wymaga się od nich udokumentowania znajomości języka polskiego, co jest standardowym wymogiem dla osób pełnoletnich. Kluczowe w takim przypadku będzie wykazanie przez rodziców:

1. Legalnego i nieprzerwanego pobytu dziecka: Należy przedstawić dokumenty potwierdzające, że dziecko przebywało w Polsce przez wymagane 5 lat, żadna z przerw w pobycie nie przekroczyła 6 miesięcy, a łącznie pobyty poza granicami RP w ciągu tych 5 lat nie przekroczyły 10 miesięcy. 
2. Stabilnego i regularnego źródła dochodu: Rodzice muszą udowodnić, że posiadali przed okres 3 lat przed złożeniem wniosku wystarczające środki finansowe na pokrycie kosztów utrzymania dziecka i całej rodziny.

Nielegalny pobyt małoletniego

Brak jasno określonego terminu na złożenie wniosku o pobyt dla noworodka w polskim prawie migracyjnym jest istotną kwestią. W sytuacji nielegalnego pobytu małoletniego cudzoziemca istnieje możliwość uregulowania jego sytuacji prawnej poprzez złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na inne okoliczności, co reguluje art. 187 ust.7 Ustawy o cudzoziemcach. Ustawodawca przeniósł tę możliwość z dawnego trybu udzielania zgody na pobyt tolerowany, ze względu na fakt, że obecnie zgody na pobyt tolerowany udziela się wyłącznie z urzędu. Zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na inne okoliczności można udzielić cudzoziemcowi przebywającemu nielegalnie, jeśli jego wyjazd naruszałby prawa dziecka, określone w Konwencji o prawach dziecka, w stopniu istotnie zagrażającym jego rozwojowi psychofizycznemu. Ten rodzaj zezwolenia jest udzielany w sytuacjach wyjątkowych, uzasadnionych względami humanitarnymi lub losowymi. Wniosek można złożyć, nawet jeśli dziecko nie posiada ważnego dokumentu podróży, o ile przedstawi inny dokument potwierdzający tożsamość w szczególnie uzasadnionym przypadku. Uzyskanie zezwolenia umożliwi legalne opuszczenie kraju i uzyskanie wizy wjazdowej. 

Nabycie obywatelstwa 

Dzieci cudzoziemców nie nabywają obywatelstwa polskiego automatycznie z tytułu urodzenia. Obywatelstwo polskie może być nabyte z mocy prawa, jeśli co najmniej jeden z rodziców w dacie urodzenia dziecka posiadał obywatelstwo polskie. Zmiany w ustaleniu osoby albo obywatelstwa jednego lub obojga rodziców podlegają uwzględnieniu przy określeniu obywatelstwa małoletniego, jeżeli nastąpiły przed upływem roku od dnia urodzenia się małoletniego.

Jeśli rodzic, który był cudzoziemcem, uzyska obywatelstwo polskie poprzez nadanie, uznanie lub potwierdzenie otwiera to nową, bardzo ważną ścieżkę dla dziecka.

• Nadanie obywatelstwa: Dziecko, które pozostaje pod władzą rodzicielską osoby, której nadano lub uznano obywatelstwo polskie, nabywa je wraz z nią. Jeżeli zmiana obywatelstwa dotyczy tylko jednego z rodziców, konieczna jest zgoda drugiego rodzica na nadanie dziecku obywatelstwa polskiego. Jeśli dziecko ukończyło 16 lat, do nadania obywatelstwa wymagana jest również jego oficjalna, pisemna zgoda. Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego dla małoletniego składa się za pośrednictwem wojewody lub konsula.
• Potwierdzenie obywatelstwa: W przypadku, gdy rodzic posiadał polskie obywatelstwo, ale brakowało na to formalnego potwierdzenia, a po jego uzyskaniu chce uregulować status dziecka, należy złożyć wniosek o potwierdzenie obywatelstwa polskiego dla małoletniego. Organem uprawnionym do wydawania decyzji w tej sprawie jest wojewoda.

Dziecko, które nie ukończyło 16. roku życia i zostało przysposobione przez osobę lub osoby mające obywatelstwo polskie, nabywa to obywatelstwo. Przysposobienie pełne skutkuje nabyciem obywatelstwa polskiego z dniem urodzenia dziecka, niezależnie od daty przysposobienia, o ile nastąpiło ono przed ukończeniem przez nie 16. roku życia. Po osiągnięciu pełnoletności dziecko urodzone w Polsce może starać się o nabycie obywatelstwa na takich samych zasadach jak inni cudzoziemcy, na podstawie 10 lat pobytu w Polsce. 

Legalizacja pobytu dziecka cudzoziemców w Polsce to nie tylko obowiązek administracyjny, ale także gwarancja bezpieczeństwa prawnego całej rodziny. Odpowiednio dobrane zezwolenie pozwala uniknąć problemów przy wyjazdach i powrotach do Polski, a także jest pierwszym krokiem do ewentualnego uzyskania stałego pobytu czy obywatelstwa w przyszłości. 

 

Przygotowała:

Wiktoria Woźnicka
aplikantka adwokacka