Status prawny dziecka cudzoziemców w Polsce

W polskim systemie prawnym status dziecka cudzoziemców urodzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest kwestią o fundamentalnym znaczeniu, a jednocześnie pełną niuansów. 

Dziedziczenie polskiego obywatelstwa opiera się na zasadzie ius sanguinis (prawo krwi), która stanowi, że to obywatelstwo rodziców, a nie miejsce urodzenia, determinuje status prawny nowo narodzonego dziecka. Zjawisko to nabiera szczególnej wagi w kontekście dynamicznie rosnącej liczby urodzeń dzieci cudzoziemek w Polsce, które stanowią już niemal 3% wszystkich urodzeń w kraju. Dla rodziców-cudzoziemców to wyzwanie, które wymaga aktywnego i świadomego działania w celu uregulowania statusu prawnego ich dziecka.

Pierwszym, kluczowym krokiem na drodze do nadania dziecku statusu prawnego jest jego oficjalna rejestracja w Urzędzie Stanu Cywilnego (USC). Zgłoszenie urodzenia musi nastąpić w ciągu 21 dni od wydania karty urodzenia przez szpital, który z kolei przekazuje ten dokument do urzędu w ciągu zaledwie trzech dni. To właśnie w USC sporządzany jest polski akt urodzenia, dokumentujący przyjście dziecka na świat na polskiej ziemi, niezależnie od obywatelstwa rodziców. .

Aby dopełnić tych formalności, rodzice muszą przedstawić szereg dokumentów:

• ważne dokumenty tożsamości, takie jak dowody osobiste lub paszporty,
• oryginalne akty urodzenia obojga rodziców, koniecznie z tłumaczeniem przysięgłym, co jest niezbędne do uzupełnienia wszystkich wymaganych danych w akcie urodzenia dziecka,
• w przypadku małżeństwa zawartego poza Polską, niezbędny jest także oryginalny odpis aktu małżeństwa z tłumaczeniem przysięgłym na język polski.

Jeśli rodzice nie są w związku małżeńskim, ojciec musi złożyć oświadczenie o uznaniu ojcostwa przed kierownikiem USC, polskim konsulem lub w sądzie. Matka ma na to trzy miesiące, aby potwierdzić to oświadczenie. Po pomyślnej rejestracji, USC wydaje rodzicom jeden bezpłatny, skrócony odpis aktu urodzenia oraz powiadomienie o nadaniu dziecku numeru PESEL, jeśli przynajmniej jeden z rodziców już go posiada.

Po uzyskaniu polskiego aktu urodzenia, kolejnym nieodzownym krokiem jest uzyskanie dla dziecka paszportu. Można to zrobić w konsulacie kraju pochodzenia rodziców w Polsce, bądź bezpośrednio w ojczyźnie rodziców. W przypadku, gdy rodzice mają różne obywatelstwa, dziecko ma zazwyczaj możliwość uzyskania paszportu od każdego z państw, którego obywatelem jest jedno z rodziców. Jest to kluczowy dokument, ponieważ do złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt w Polsce konieczne jest posiadanie przez dziecko ważnego dokumentu podróży. 

Co więcej, należy mieć świadomość, że choć nowo narodzone dziecko cudzoziemca przebywa na terytorium Polski – co do zasady i uznania większości urzędników, choć nie ma żadnego przepisu który by to jednoznacznie regulował – legalnie na mocy samego faktu urodzenia, to status ten jest ograniczony do granic państwa. W przypadku, gdy dziecko opuści Polskę, bez ważnego dokumentu pobytowego nie będzie mogło na nie powrócić. Dotyczy to również obywateli państw, które mają z Polską ruch bezwizowy. W takim przypadku pobyt nowo narodzonego dziecka na terytorium Polski konsumuje dni z przysługującego mu okresu bezwizowego. Na przykład, jeśli rodzice obywateli Serbii po urodzeniu dziecka w Polsce po 90 dniach pobytu w kraju wyjadą za granicę, to przy próbie powrotu do kraju na granicy okaże się, że noworodek przekroczył możliwy ruch bezwizowy a bez wskazanej w prawie odpowiedniej podstawy pobytu nie wjedzie z powrotem do kraju urodzenia. W kolejnym wpisie omówimy możliwości legalizacji pobytu dziecka cudzoziemców urdzonego – od pobytu czasowego przez stały aż po możliwości uzyskania polskiego obywatelstwa. 

Przygotowała:

Wiktoria Woźnicka
aplikantka adwokacka