Zaświadczenie A1 – wycofanie z urzędu

Czym jest Zaświadczenie A1?

Zaświadczenie A1 to dokument potwierdzający ustawodawstwo właściwe dla osoby, która wykonuje pracę najemną lub pracę na własny rachunek w Państwach Członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii.

Zaświadczenie A1 potwierdza podleganie przepisom dotyczącym ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego państwa, które je wydało. 

Osoba, która posiada zaświadczenie A1 wydane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest objęta polskim systemem zabezpieczenia społecznego, a nie państwa, w którym wykonuje pracę.

 

Zaświadczenie A1 – jak uzyskać?

O zaświadczenie A1 może wnioskować sam zainteresowany – pracownik, czy osoba wykonująca pracę na własny rachunek lub pracodawca.

Wnioski o zaświadczenia A1 należy składać do ZUS w formie dokumentów elektronicznych za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 

 

Zaświadczenie A1 – ważność 

Zaświadczenie A1 wydane przez instytucję jednego państwa członkowskiego jest wiążące dla instytucji oraz służb zatrudnienia innych państw członkowskich, do momentu wycofania lub uznania za nieważne.

 

Czy zaświadczenie A1 – może zostać wycofane?

Zaświadczenie A1 może zostać wycofane gdy okaże się, że zmieniły się okoliczności stanowiące podstawę do wydania zaświadczenia lub gdy dowody czy oświadczenia stanowiące podstawę wydania zaświadczenia A1 były niezgodne ze stanem faktycznym.

Zaświadczenie może być wycofane:

• na wniosek instytucji innego państwa członkowskiego kwestionującego zaświadczenie A1;
• z urzędu – w wyniku postępowania wyjaśniającego lub kontroli ZUS;
• na wniosek samego ubezpieczonego (jeżeli okoliczności faktyczne wskazują na to, że takie wycofanie jest rzeczywiście uzasadnione).

Co istotne, wycofanie zaświadczenia może skutkować wyłączeniem osoby z polskiego systemu zabezpieczenia społecznego z okresem wstecznym.

 

Zaświadczenie A1 – wycofanie przez ZUS z urzędu

Zagadnienie wycofania zaświadczenia A1 rozpatrywane było przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-422/22. Sprawa rozpatrywana przez TSUE dotyczy polskiego przedsiębiorcy, prowadzącego działalność na własny rachunek, którego dochody podlegały opodatkowaniu w Polsce.

Przedsiębiorca ten podpisał umowę z polską spółką, na podstawie której miał świadczyć usługi we Francji. Na podstawie przedmiotowej umowy ZUS wydał zaświadczenie A1. Kolejno w wyniku kontroli, ZUS stwierdził, że w trakcie trwania projektu przedsiębiorca wykonywał działalność wyłącznie we Francji, wobec czego zaświadczenie A1 zostało wycofane przez ZUS z urzędu. Przedsiębiorca zakwestionował decyzję ZUS, a sprawa trafiła do Sądu Najwyższego, który skierował zapytanie do TSUE.

W toku sprawy problematyczne stało się zagadnienie czy instytucja państwa członkowskiego, która wystawiła zaświadczenie A1 i która z urzędu chce wycofać zaświadczenie powinna przeprowadzić procedurę uzgodnienia z instytucją właściwą innego państwa członkowskiego.

 

Wycofanie zaświadczenia A1 z urzędu – orzeczenie TSUE

W ocenie TSUE instytucja wydająca zaświadczenie A1, która w następstwie przeprowadzenia z urzędu ponownego badania informacji, na których oparto wydanie tego zaświadczenia, stwierdza nieprawdziwość tych informacji, może wycofać omawiane zaświadczenie bez uprzedniego wszczynania procedury dialogu i koncyliacji z właściwymi instytucjami zainteresowanych państw członkowskich celem określenia ustawodawstwa krajowego mającego zastosowanie.

Jeśli potrzebujesz pomocy w kwestiach związanych z prawem ubezpieczeń społecznych, a także uzyskania zaświadczenia A1 zachęcamy do skontaktowania się z naszą kancelarią. Jesteśmy gotowi służyć pomocą i udzielić wszelkich niezbędnych informacji w tym zakresie.

 

Przygotowała:

Paulina Sochań
aplikantka radcowska