Unijna dyrektywa w sprawie poprawy warunków pracy za pośrednictwem platform internetowych – Co się za nią kryje?
W instytucjach Unii Europejskiej trwają prace nad dyrektywą mającą poprawić warunki pracy za pośrednictwem platform internetowych. Według najnowszych danych, w takim modelu pracę wykonuje ponad 28 milionów osób w UE. Szacuje się, że do 2040 roku liczba ta ma wzrosnąć do 40 milionów. Działalność takich platform niesie dla osób wykonujących pracę zarówno dużo korzyści jak i wiele zagrożeń. Odpowiedzią na nie ma być właśnie omawiana dyrektywa.
CZYM SĄ PLATFORMY INTERNETOWE W ROZUMIENIU DYREKTYWY?
Projekt dyrektywy, w celu zakwalifikowania podmiotu jako cyfrową platformę internetową, wymaga łącznego spełnienia czterech przesłanek:
- podmiot jest osobą fizyczną lub prawną świadczącą usługę komercyjną;
- usługa jest udostępniana przynajmniej częściowo, na odległość za pomocą środków elektronicznych, takich jak strona internetowa lub aplikacja mobilna;
- usługa jest świadczona na żądanie usługobiorcy;
- usługa obejmuje, jako niezbędny i istotny element, organizację pracy wykonywanej przez osoby fizyczne, niezależnie od tego, czy praca ta jest wykonywana przez Internet, czy w określonym miejscu.
Regulacje mają być nakierowane przede wszystkim na gigantów, takich jak Bolt czy Uber. Szeroka definicja „cyfrowej platformy internetowej” niesie jednak ryzyko uznania za taką platformę także podmiotów, których działalność nie wpisuje się w rzeczywisty cel dyrektywy. Zazwyczaj kierowcy czy kurierzy świadczący usługi w ramach tego rodzaju firm klasyfikowani są jako „współpracownicy”, w związku z czym nie przysługują im prawa pracownicze, a więc regulacje dot. czasu pracy, wynagrodzenia minimalnego czy bezpieczeństwa i higieny pracy.
JAKIE ZMIANY ZAKŁADA DYREKTYWA?
Najważniejszą zmianą, którą zakłada dyrektywa, jest wprowadzenie domniemania istnienia stosunku pracy w relacji między cyfrową platformą internetową, a osobą wykonującą za jej pośrednictwem pracę, niezależnie od rodzaju umowy, jaka łączy te dwie strony. Oznacza to rozszerzenie wszelkich uprawnień wynikających z prawa pracy na osoby objęte tym domniemaniem.
Objęcie domniemaniem danego stosunku prawnego wymaga występowania co najmniej dwóch z następujących cech, typowych dla stosunku pracy:
- rzeczywiste określanie lub ustalanie górnych limitów poziomu wynagrodzenia;
- zobowiązanie osoby wykonującej pracę za pośrednictwem platform internetowych do przestrzegania szczególnych wiążących zasad dotyczących wyglądu, postępowania wobec odbiorcy usługi lub wykonania pracy;
- nadzorowanie wykonania pracy lub weryfikowanie jakości wyników pracy, w tym drogą elektroniczną;
- skuteczne ograniczanie, w tym za pomocą sankcji, swobody organizowania pracy, w szczególności swobody wyboru godzin pracy lub okresów nieobecności, przyjmowania i odrzucania zadań oraz korzystania z podwykonawców lub zastępców;
- skuteczne ograniczenie możliwości rozbudowy bazy klientów lub wykonywania pracy na rzecz osób trzecich.
Domniemanie stosunku pracy możliwe będzie do obalenia w postępowaniu administracyjnym lub sądowym. Ciężar dowodu będzie jednak spoczywał na platformie, która twierdzi, że dany stosunek prawny nie jest stosunkiem pracy w rozumieniu przepisów krajowych. Sytuacja zostanie więc odwrócona w stosunku do obecnej – to nie pracownik będzie się domagał ustalenia istnienia stosunku pracy, ale pracodawca będzie musiał dowieść jego nieistnienie.
Według wstępnych szacunków dyrektywa może objąć od 1,7 do 4,1 miliona osób w UE, jednak liczba ta może być większa. Przyczyną są pojemne kryteria wymagane do uznania stosunku prawnego za domniemanie, a także rosnąca popularność modelu pracy za pośrednictwem platform internetowych. Przyjęcie i implementacja przez Polskę dyrektywy wymusi przeorganizowanie wielu modeli biznesowych. Jedna z podstawowych zasad Unii Europejskiej, zasada równego traktowania i niedyskryminacji, może wywrzeć jeszcze dalej idący skutek. Na mocy tej zasady, działanie dyrektywy może rozszerzyć się na wszystkie osoby wykonujące pracę na terenie UE na podstawie różnego rodzaju umów.
Jeżeli mają Państwo pytania dotyczące nadchodzących zmian w prawie pracy lub chcą już teraz znaleźć optymalny model biznesowy, dostosowany do nowych warunków, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią. Doświadczony zespół prawników specjalizujących się w prawie pracy z chęcią udzieli odpowiedzi na nurtujące pytania oraz udzieli niezbędnej pomocy.
Przygotowali:
Piotr Sawicki
adwokat
Kacper Sołdaczuk
asystent
