Kontrola trzeźwości w miejscu pracy

Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 1 grudnia 2022 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw pracodawcy zyskali możliwość przeprowadzania w miejscu pracy kontroli na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmach pracowników, osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, a także do osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż wyżej wymienione, których praca jest organizowana przez tych pracodawców. Informacje o tym, na jakich zasadach może być przeprowadzana kontrola trzeźwości oraz z jakimi konsekwencjami musi liczyć się dana osoba, jeśli kontrola wykaże obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu znajdziesz w niniejszym artykule.

 

Podstawowe informacje na temat kontroli trzeźwości w miejscu pracy

Pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości (odpowiednio również kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu), jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia. Należy pamiętać, że kontrola trzeźwości nie może zostać przeprowadzona w sposób naruszający godność oraz inne dobra osobiste pracownika.

Kontrola trzeźwości polega na przeprowadzeniu badania, w wyniku którego stwierdza się brak obecności alkoholu w organizmie pracownika albo jego obecność wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości w rozumieniu odrębnych przepisów.

Regulacje dotyczące kontroli trzeźwości w miejscu pracy stosuje się odpowiednio do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą, a także do osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, których praca jest organizowana przez tych pracodawców.

 

Metoda kontroli trzeźwości w miejscu pracy

Co do zasady, pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego, co oznacza, że pracodawca nie może przeprowadzić badania krwi lub moczu pracownika na obecność alkoholu. Przeprowadzając kontrolę trzeźwości, pracodawca obowiązany jest posługiwać się urządzeniem posiadającym ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Podkreślić należy, że na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy, badanie stanu trzeźwości przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego co do zasady w sposób niewymagający badania laboratoryjnego. Organ ten jest jednak również uprawniony do przeprowadzenia badania krwi pracownika w określonych w ustawie sytuacjach.

 

Sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości w miejscu pracy

Pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości (lub kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu) w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeśli nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

Pracodawca może w szczególności określić rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli oraz jej czas i  częstotliwość.

O wprowadzeniu kontroli trzeźwości lub kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu pracodawca informuje pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.

 

Przetwarzanie informacji o kontroli trzeźwości w miejscu pracy

Pracodawca przetwarza informacje o dacie, godzinie i minucie badania przeprowadzonego w ramach kontroli trzeźwości lub kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu oraz wyniku tego badania, wskazującym na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości lub stan po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu wyłącznie, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia. Informacje te przechowywane są w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający roku od dnia ich zebrania.

 

Niedopuszczenie pracownika do pracy

Pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, w przypadku, gdy przeprowadzona kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w jego organizmie wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości bądź zaistnieje uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy. Pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika o podstawie niedopuszczenia go do pracy.

 

Przeprowadzenie badania stanu trzeźwości przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego

Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego.

W przypadku, gdy:

1. nie ma możliwości przeprowadzenia badania,
2. pracownik niedopuszczony do pracy odmawia poddania się badaniu,
3. pracownik niedopuszczony do pracy żąda przeprowadzenia badania krwi,
4. stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania,
5. nie ma możliwości wskazania stężenia alkoholu z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru,

Organ powołany do ochrony porządku publicznego zleca przeprowadzenie badania krwi, przy czym zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

Przebieg badania dokumentuje się z uwzględnieniem danych określonych w przepisach.

 

Kontrola pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu

Jeśli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu.

Procedura kontroli trzeźwości wygląda w tym przypadku analogicznie, zaś pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, jeżeli owa kontrola wykaże obecność w jego organizmie środka działającego podobnie do alkoholu albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu takiego środka lub zażywał taki środek w czasie pracy.

W przypadku badania stanu trzeźwości przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego, oprócz badania krwi dopuszczalne jest również przeprowadzenie badania moczu.

 

Podsumowanie

Nowe regulacje Kodeksu pracy umożliwiają pracodawcom, gdy jest to niezbędne dla ochrony określonych dóbr, wprowadzenie prewencyjnej kontroli na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmach pracowników, osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, a także do osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż wyżej wymienione, których praca jest organizowana przez tych pracodawców. Obecność w miejscu pracy pracownika w stanie nietrzeźwości może bowiem zagrażać zarówno jego zdrowiu i życiu, jak i pozostałym współpracownikom oraz osobom trzecim, a w niektórych przypadkach także mieniu.

Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią. Doświadczeni prawnicy udzielą wszelkich informacji i pomogą we wdrożeniu odpowiednich procedur kontroli trzeźwości.

 

Przygotował:

Adam Łopaciuk
radca prawny