Sprawozdanie PIP za 2024 r. Czy outsourcing pracowniczy to największa pułapka na rynku pracy?

W naszym poprzednim artykule, analizującym sprawozdanie Państwowej Inspekcji Pracy za 2024 rok, skupiliśmy się na ogólnych statystykach dotyczących legalności zatrudnienia cudzoziemców. Tym razem przyjrzymy się bliżej narastającemu problemowi outsourcingu pracowniczego, który w wielu przypadkach staje się sprytnym sposobem na omijanie przepisów o pracy tymczasowej. Raport za rok 2024 to sygnał ostrzegawczy dla agencji zatrudnienia oraz dla pracodawców-użytkowników, którzy korzystają z tego typu usług.

Zjawisko outsourcingu w świetle kontroli PIP

W 2024 roku inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzili 227 kontroli w podmiotach świadczących lub korzystających z usług outsourcingu i leasingu pracowniczego. Wyniki są jednoznaczne: aż w 38,3% kontroli (87 przypadków) stwierdzono, że usługi outsourcingu były w rzeczywistości nielegalną pracą tymczasową.

Raport ujawnia, że głównym celem takich działań jest unikanie przepisów o pracy tymczasowej, w tym limitów czasu zatrudnienia, zakazu powierzania prac szczególnie niebezpiecznych oraz ograniczeń dotyczących wynagrodzeń. Firmy udostępniające pracowników często zatrudniają ich na podstawie umów cywilnoprawnych, co dodatkowo obniża koszty i zwalnia z wielu obowiązków, np. w zakresie równego traktowania.

Warto zwrócić uwagę na rosnącą skalę tego zjawiska. W porównaniu do 2022 roku, liczba kontroli dotyczących outsourcingu wzrosła ze 147 do 227. Mimo to, odsetek stwierdzonych nieprawidłowości spadł z 47% do 38,3%, co PIP tłumaczy coraz bardziej wyrafinowanymi metodami stosowanymi przez nieuczciwe podmioty.

Praktyka kontra teoria: najczęstsze naruszenia

Państwowa Inspekcja Pracy podkreśla, że choć w umowach między firmą outsourcingową a pracodawcą-użytkownikiem często zapisuje się, że pracownicy zewnętrzni nie podlegają nadzorowi, to w rzeczywistości nadzór jest sprawowany przez pracodawcę-użytkownika. Czasem tworzy się też stanowisko „koordynatora”, który ma tylko pozornie pośredniczyć w zarządzaniu, a faktycznie ukrywa relację podporządkowania.

W takich sytuacjach rzeczywistym przedmiotem usługi nie jest wykonanie konkretnego zadania (jak ma to miejsce w typowym outsourcingu), ale dostarczenie do pracy określonej liczby osób. Ten model biznesowy jest szczególnie atrakcyjny w przypadku zatrudniania cudzoziemców, ponieważ pozwala uniknąć skomplikowanych ,kosztownych i czasochłonnych procedur legalizacyjnych.

Raport Państwowej Inspekcji Pracy wskazuje na liczne uchybienia po obu stronach:

• W agencjach zatrudnienia najczęściej stwierdzano nieprawidłowości w zakresie uzgodnień z pracodawcą-użytkownikiem (w 41 agencjach), zawieranie umów cywilnoprawnych w warunkach typowych dla stosunku pracy (w 16 agencjach) oraz brak wymaganego wpisu do rejestru agencji zatrudnienia (w 50 podmiotach, w tym w 22, które świadczyły usługi outsourcingu).
• U pracodawców-użytkowników najczęstsze naruszenia dotyczyły nieprowadzenia ewidencji osób wykonujących pracę tymczasową (w 49 podmiotach), niedopełnienia obowiązków informacyjnych wobec agencji (w 29 podmiotach) oraz naruszania limitów okresu korzystania z pracy tymczasowej (w 14 firmach).

Jak pracodawca-użytkownik może zapewnić legalność zatrudnienia?

Państwowa Inspekcja Pracy postuluje wprowadzenie zmian w przepisach, które nakładałyby odpowiedzialność za nielegalne praktyki również na pracodawców-użytkowników oraz na agencje posiadające wpis do KRAZ, które świadomie omijają prawo. Nowa ustawa z marca 2025 roku ma częściowo ograniczyć nadużycia, np. poprzez zaostrzenie kar i usunięcie tzw. „spółek ukraińskich”, które były wykorzystywane do obchodzenia przepisów.

W obliczu zaostrzania przepisów, jedyną skuteczną strategią jest audyt obecnych umów i procedur. Zjawisko „outsourcingu pracowniczego” jest coraz bardziej udoskonalane przez nieuczciwe podmioty, co utrudnia kontrole, ale nie zwalnia to z odpowiedzialności. W przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy to pracodawca-użytkownik musi udowodnić, że warunki pracy są w pełni legalne i nie noszą znamion pracy tymczasowej.

Nowe regulacje zwiększą ryzyko kontroli?

W 2025 roku weszły w życie nowe regulacje dla agencji zatrudnienia, o których pisaliśmy w naszym wpisie. Nowe przepisy, które zaostrzają warunki prowadzenia działalności i podnoszą kary za naruszenia, mogą zwiększyć presję na agencje i pracodawców.

Jedna z kluczowych zmian dotyczy agencji zatrudnienia, które do 31 sierpnia 2025 r. musiały złożyć wniosek o zmianę wpisu w rejestrze, aby móc nadal kierować do pracy cudzoziemców wymagających zezwoleń. To z kolei może spowodować, że po tym terminie na rynku pozostaną tylko sprawdzone agencje, co może przełożyć się na wzrost liczby kontroli w podmiotach, które korzystają z usług agencji, które nie dopełniły tych formalności.

Dlatego kluczowe jest, aby każdy pracodawca sprawdził, czy agencja, z której usług korzysta, posiada odpowiedni i aktualny wpis w Krajowym Rejestrze Agencji Zatrudnienia. W obliczu zaostrzania przepisów i zwiększania skuteczności kontroli, proaktywne podejście do legalności zatrudnienia staje się kluczowe.

 

Przygotowała:

Wiktoria Woźnicka
aplikantka adwokacka