Zatrudnienie u kilku pracodawców – wyrok SN w sprawie pozornego świadczenie pracy zdalnej

Wprowadzenie

Jednoczesne zatrudnienie u kilku pracodawców jest możliwe i zgodne z prawem, jednak kluczowe jest, aby warunki pracy umożliwiały rzeczywiste jej wykonywanie. Jeśli praca nie będzie faktycznie świadczona, zawarte umowy o pracę mogą zostać zakwestionowane i uznane za umowy pozorne, co oznacza, że nie będą one stanowiły podstawy do objęcia pracownika ubezpieczeniami społecznymi.

Jest to ważne, ponieważ ubezpieczenia społeczne, takie jak ubezpieczenie zdrowotne czy emerytalne, są zabezpieczeniem na wypadek różnych życiowych sytuacji, a ich brak może prowadzić do poważnych konsekwencji dla pracownika. Dlatego istotne jest, aby zarówno pracodawcy, jak i pracownicy byli świadomi tego, że umowy o pracę muszą odzwierciedlać realne warunki pracy.

 

Równoczesne zatrudnienie u kilku pracodawców i jego wpływ na ubezpieczenia społeczne

Równoczesne zatrudnienie u kilku pracodawców stało się przedmiotem rozważań Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego (sygn. I USKP 60/23). 

Stan faktyczny dotyczył radczyni prawnej zatrudnionej w kancelarii na podstawie umowy o pracę. Ważność tej umowy nie była kwestionowana przez ZUS. Problematyczne były jednak cztery inne umowy o pracę, które pani mecenas zawarła z firmami działającymi w sektorze transportowym i spedycyjnym. Posiadając certyfikat z zarządzania transportem międzynarodowym, zdobyty kilka lat wcześniej, radczyni podjęła równoczesne zatrudnienie na pełnych etatach w każdej z tych firm. Elastyczność w zakresie godzin pracy i możliwość wykonywania obowiązków w ramach telepracy miała umożliwić łączenie tych etatów.

ZUS zakwestionował okresy ubezpieczenia od 2016 roku i w latach kolejnych, wskazując na problematyczność tej sytuacji, szczególnie w kontekście, że w latach bezpośrednio poprzedzających wybuch epidemii praca zdalna była raczej rzadko spotykaną formą świadczenia pracy.

 

Praca zdalna i jej konsekwencje na gruncie ubezpieczeniowym

Spełnienie podstawowych wymogów formalnych dotyczących umowy o pracę, takich jak określenie wysokości wynagrodzenia, czasu i miejsca pracy, nie zawsze jest wystarczające do uznania zatrudnienia za zgodne z przepisami. ZUS dokonuje również analizy czy praca zgodna z warunkami określonymi w umowie była faktycznie świadczona, czy też postanowienia umowne były zwykłą fikcją.

W analizowanej sprawie organ mógł mieć uzasadnione wątpliwości, ponieważ rzeczywista praca na pełen etat u kilku pracodawców może być niemożliwa do zrealizowania.

 

Równoczesne zatrudnienie w kilku miejscach a realne świadczenie pracy

Zarówno sąd pierwszej jak i drugiej instancji oddaliły odwołanie oraz apelację pracodawcy. Sąd Najwyższy odrzucił skargę kasacyjną złożoną przez prawniczkę reprezentującą jednego z pracodawców.

Kodeks pracy nie zawiera bezpośredniego zakazu równoczesnego zatrudnienia w kilku miejscach pracy. Jednakże kluczowe jest, aby praca była wykonywana rzeczywiście, a nie tylko formalnie, co mogłoby wzbudzać podejrzenia co do pozorności zatrudnienia.

Sąd Najwyższy w sprawie sygn. I USKP 60/23 stwierdził brak racjonalnego uzasadnienia dla możliwości faktycznego wykonywania pracy w opisywanych okolicznościach. Zatrudnienie u kilku pracodawców jednocześnie jest zatem dopuszczalne, pod warunkiem, że warunki pracy umożliwiają rzeczywiste świadczenie usług dla każdego z pracodawców.

Umowy o pracę, które nie odzwierciedlają faktycznego świadczenia pracy, mogą zostać zakwestionowane jako umowy pozorne. Zarówno pracodawcy, jak i pracownicy powinni być świadomi, że umowy o pracę muszą realnie odzwierciedlać warunki i zakres świadczonej pracy, aby były zgodne z przepisami prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

W przypadku pojawienia się jakichkolwiek pytań lub wątpliwości związanych z problematyką prawa pracy i zapraszamy do kontaktu z Kancelarią. Zespół doświadczonych prawników, udzieli odpowiedzi na wszelkie pytania oferując profesjonalną pomoc prawną. Korzystając z usług Kancelarii, mogą Państwo liczyć na profesjonalizm, rzetelność i zaangażowanie na każdym etapie współpracy.

 

Przygotował:

Damian Grodziński
aplikant adwokacki