Zatrudnienie cudzoziemców nie tylko na podstawie umowy o pracę?

Projekt ustawy o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie rozpatrywany przez Radę Ministrów jeszcze w tym roku. Wraz z projektem ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz kilkoma innymi projektami bezpośrednio związanymi z prawem imigracyjnym, znalazł się w porządku obrad RM na dzień 18 grudnia 2024 r.

Nowe przepisy mają na celu uproszczenie procedur administracyjnych, zwiększenie przejrzystości oraz dostosowanie regulacji do zmieniających się realiów rynku pracy. Opisywaliśmy już założenia tego projektu dotyczące elektronizacji procesów, zniesienia wymogu tzw. testu rynku pracy oraz wprowadzenia surowszych kar dla pracodawców dopuszczających się nieuczciwych praktyk w jednym z naszych poprzednich wpisów.

W związku z licznymi pytaniami tym razem skupię się na nowych zasadach dotyczących umów z cudzoziemcami.

Czy zgodnie z planowaną nowelizacją wymóg zawarcia umowy o pracę będzie dotyczył każdego cudzoziemca?

W myśl projektu zezwolenie na pracę wydaje się w przypadku, gdy cudzoziemiec będzie wykonywał pracę na terytorium RP na podstawie umowy z polskim podmiotem powierzającym pracę cudzoziemcowi, a w przypadku kierowania tego cudzoziemca przez podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi do innego podmiotu – na podstawie umowy o pracę między agencją pracy tymczasowej a pracownikiem tymczasowym.

Artykuł 30 projektowanej ustawy precyzuje, że zezwolenie zostanie wydane, jeśli:

1. cudzoziemiec będzie zatrudniony na podstawie stosunku pracy;
2. jego wynagrodzenie nie będzie niższe niż wynagrodzenie pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku oraz minimalne wynagrodzenie za pracę określone w przepisach;
3. wymiar czasu pracy wyniesie co najmniej 1/4 pełnego etatu, ale nie więcej niż pełny wymiar czasu pracy.

Wyjątkiem od wymogu zawarcia umowy o pracę będą osoby opiekujące się dziećmi w wieku od 20. tygodnia życia do 3 lat, które mogą być zatrudnione na podstawie tzw. umowy uaktywniającej.

11 grudnia 2024 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt rozporządzenia określającego przypadki, w których praca cudzoziemca może być wykonywana na podstawie innych umów niż umowa o pracę, mając na uwadze charakter wykonywanej pracy. Regulacje te obejmują m.in. sportowców, trenerów oraz artystów.

Analogiczne zmiany dotyczące wymogu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i zwolnienia z niego mają dotyczyć oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.  

Projekt zakłada również obowiązek przesyłania za pomocą systemu teleinformatycznego kopii zawartej z cudzoziemcem umowy do organu, który wydał zezwolenie na pracę lub zarejestrował oświadczenie o powierzeniu pracy, przed powierzeniem pracy cudzoziemcowi. 

Otwarty dostęp do polskiego rynku pracy

Planowana nowelizacja wprowadza zmiany w ustawie o cudzoziemcach, wskazując, że zezwolenie na pobyt czasowy i pracę będzie możliwe jedynie w przypadku zatrudnienia na podstawie stosunku pracy. Wyłączeniu z tego przepisu będą podlegały osoby zwolnione z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie odrębnych przepisów. To oznacza, że niektóre grupy cudzoziemców nadal będą mogły uzyskać jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w oparciu o inne umowy niż umowa o pracę.

Przy zatrudnieniu obcokrajowców mających otwarty dostęp do rynku pracy i przebywających w Polsce legalnie nie będzie z góry wymagane zawarcie umowy o pracę. 

W szczególności dotyczy to osób, które:

1. posiadają zezwolenie na pobyt stały w Polsce,
2. posiadają zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE w Polsce, 
3. mają status uchodźcy nadany w Polsce,
4. korzystają z ochrony uzupełniającej w Polsce,
5. posiadają zgodę na pobyt ze względów humanitarnych w Polsce,
6. posiadają w Polsce zezwolenie na pobyt czasowy w celu pobytu z małżonkiem-obywatelem polskim lub w celu połączenia rodziny.

Ponadto, zgodnie z projektem rozporządzenia wykonawczego do omawianej ustawy, zatrudnienie cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę jest dopuszczalne w przypadku cudzoziemców, którzy są m.in.:

1. studentami studiów stacjonarnych odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej;
2. uczestnikami stacjonarnych studiów doktoranckich odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej;
3. absolwentami polskich szkół ponadpodstawowych, którzy uzyskali odpowiednie kwalifikacje,
4. absolwentami stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach badawczych działających na podstawie przepisów o instytutach badawczych;
5. pracownicami naukowymi w podmiotach, o których mowa w przepisach o instytutach badawczych.

Powyższe grupy cudzoziemców oraz pozostałe wskazane we właściwym rozporządzeniu również nie są objęte wymogiem posiadania umowy o pracę. 

Nowelizacja jednak przewiduje różne wyjątki, kiedy wykonywanie pracy lub świadczenie usług przez cudzoziemca będzie możliwe nie tylko na podstawie stosunku pracy. Na kolejnych etapach prac nad projektem sytuacja jeszcze może się zmienić, np. mogą zostać dodane nowe wyjątki dotyczące braku konieczności nawiązywania stosunku pracy.

Co więcej, obywatele Ukrainy, zarówno posiadający status UKR, jak i nieposiadający tego statusu, nadal mogą wykonywać pracę zgodnie z przepisami specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, której zmiany nie są obecnie zapowiadane. Oznacza to, że zatrudnienie obywateli Ukrainy będzie możliwe, jak dotychczas, na podstawie umowy cywilnoprawnej, pod warunkiem wysłania powiadomienia o powierzeniu pracy obywatelowi Ukrainy do właściwego powiatowego urzędu pracy.

Przed powierzeniem pracy cudzoziemcowi potencjalny pracodawca powinien za każdym razem zweryfikować status pobytowy kandydata oraz jego indywidualną sytuację, żeby nie narazić się na kary – więcej na temat planowanych kontroli legalności zatrudnienia cudzoziemców we wpisie. 

 

Przygotowała:

Liudmyla Bartkiv
starsza doradczyni imigracyjna