Zadośćuczynienie w kosztach uzyskania przychodu – przełomowy wyrok NSA

Wydatki, które zostały poniesione w ramach działalności gospodarczej, stanowią koszty uzyskania przychodu. To wie każdy przedsiębiorca, ale co konkretnie można uznać za taki wydatek, aktualne polskie prawo nie precyzuje. Na ratunek przychodzi orzecznictwo. Przykładowo zadośćuczynienie, wypłacone na podstawie ugody sądowej pracownikowi poszkodowanemu w wyniku wypadku przy pracy, może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu pracodawcy. Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18 marca 2025 r. w sprawie o sygn. akt II FSK 806/22. 

Stan faktyczny 

W zakładzie produkcyjnym z powodu zaniedbania zasad BHP ze strony pracodawcy, jak i też ich rażącego naruszenia przez pracownika doszło do wypadku. W ramach ugody pracownikowi wypłacono zadośćuczynienie, lecz firma zetknęła się z pytaniem: czy może ona zaliczyć ten wydatek do kosztów uzyskania przychodu? Spółka argumentowała, że wypłata zadośćuczynienia miała na celu zabezpieczenie źródła przychodów i związana była z prowadzoną działalnością gospodarczą, a więc spełniała wymogi przepisów w zakresie rozliczania CIT.

Stanowisko sądu

Naczelny Sąd Administracyjny podzielił tę argumentację. Zdaniem organu, odpowiedzialność pracodawcy w danym przypadku opierała się na zasadzie ryzyka. Oznacza to, że firma będzie ponosiła konsekwencje w razie wypadku, nawet jeśli pracownik sam przyczynił się do zdarzenia. Podkreślono, że nie wyłącza jej wina pracownika. Wypadek miał miejsce podczas wykonywania obowiązków służbowych, a więc wydatki poniesione z tytułu wypłaty zadośćuczynienia mają związek z przychodem, choćby pośredni. Zaakcentowano, że zadośćuczynienie jest działaniem naprawczym, a o ile ugoda w tej sprawie nie zawiera elementów „karalności” (tj. kosztów wyłączonych z podatkowego rozliczenia – np. grzywien czy kar umownych), to wydatki poniesione z tytułu wypłaty zadośćuczynienia mogą stanowić koszt uzyskania przychodu.

Podsumowanie

Wyrok NSA z 18 marca 2025 r. w sprawie o sygn akt II FSK 806/22 jednoznacznie wskazuje, że wszystkie okoliczności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej powinny być brane pod uwagę przy ocenie kosztów podatkowych. Może do nich być zaliczane zadośćuczynienie wypłacane w ramach ugody sądowej, jeśli jest ono wynikiem wypadków przy pracy i mieści się w ramach ryzyka zawodowego. Niemniej jednak wciąż kluczowe jest przestrzeganie zasad BHP i odpowiednie nadzór nad pracownikami.

Przygotowała:

Anna Myszko
prawniczka imigracyjna