Unijna reforma płacy minimalnej – kluczowe zmiany

W ramach wdrażania unijnej dyrektywy dotyczącej płacy minimalnej trwają prace legislacyjne nad nowymi przepisami, które mają wprowadzić istotne zmiany w polskim systemie wynagrodzeń. 

Obecny projekt ustawy przewiduje szereg rozwiązań dla pracowników oraz pracodawców, w tym zmiany w zakresie sposobu ustalania płacy minimalnej czy zmiany w kodeksie pracy. Nowa ustawa ma na celu zwiększenie ochrony pracowników, jednocześnie dostosowując zasady wynagradzania do wymogów europejskich. 

Wzrost minimalnego wynagrodzenia – dwa terminy

Projekt ustawy przewiduje kontynuację możliwości dwukrotnej podwyżki minimalnego wynagrodzenia w ciągu roku, jednak uzależnia ją od wskaźnika cen. Jeżeli wskaźnik ten wynosić będzie co najmniej 105%, wynagrodzenie minimalne będzie zmieniane dwukrotnie – od 1 stycznia oraz od 1 lipca. W przypadku niższego wskaźnika cen zmiana będzie miała miejsce tylko raz – od 1 stycznia.

Wynagrodzenie minimalne a zasadnicze 

W ramach projektowanych zmian istotne również jest rozróżnienie między minimalnym a zasadniczym wynagrodzeniem. Zgodnie z nowymi przepisami minimalne wynagrodzenie ma obejmować wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze. Oznacza to, że do pensji minimalnej nie będą wliczane premie czy nagrody. Wynagrodzenie zasadnicze nie będzie mogło być więc niższe od minimalnego, co pozwoli na przywrócenie właściwej funkcji nagród i premii.

Minimalne wynagrodzenie powiązane z gospodarką

Do corocznej oceny wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ma być stosowana orientacyjna wartość referencyjna. Wartość ta ma być ustalona na poziomie 55% prognozowanej wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, przyjętej do opracowania projektu ustawy budżetowej. 

Ponadto zgodnie z projektem ustawy, minimalne wynagrodzenie za pracę ma być aktualizowane raz na 4 lata w oparciu o kryteria takie jak:

• siła nabywcza minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwzględnieniem kosztów utrzymania;
• ogólny poziom wynagrodzeń i ich rozkład;
• stopa wzrostu wynagrodzeń;
• długoterminowe krajowe poziomy produktywności i ich zmiany.

Aktualizacja ma na celu dostosowanie minimalnego wynagrodzenia do aktualnych warunków ekonomicznych i zapewnienie, że będzie ono adekwatne do potrzeb pracowników i pracodawców.

Rola Rady Dialogu Społecznego – transparentny proces negocjacji

Rada Dialogu Społecznego ma zostać wyznaczona jako organ doradczy w kwestiach związanych z minimalnym wynagrodzeniem za pracę. Zgodnie z projektem ustawy Rada Ministrów, oprócz przekazywania Radzie Dialogu Społecznego proponowanej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę na kolejny rok, będzie przekazywać także informację o wartości referencyjnej oraz relacji propozycji wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku następnym do tej wartości oraz zastosowanej aktualizacji minimalnego wynagrodzenia za pracę (w roku aktualizacji).

Celem tego mechanizmu jest zapewnienie równowagi między interesami pracowników a możliwościami pracodawców, przy zachowaniu transparentności procesu ustalania wynagrodzeń.

Procedura sprawozdawczości – przekazywanie danych Komisji Europejskiej

Projekt ustawy przewiduje także procedurę sprawozdawczości, zgodnie z którą do Komisji Europejskiej mają być przekazywane dane takie jak  odsetek pracowników objętych minimalnym wynagrodzeniem za pracę czy opis istniejących zróżnicowanych stawek i odliczeń i powody ich wprowadzenia. Dane statystyczne i informacje mają być przekazywane Komisji co dwa lata i być w miarę możliwości zredagowane według płci, wieku, niepełnosprawności, wielkości przedsiębiorstwa i sektora.

Reforma płacy minimalnej – kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Zgodnie z projektem ustawy, ma ona wejść w życie 15 listopada 2024 r., z wyjątkiem wybranych przepisów, które mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 r.

Należy pamiętać, że prace nad projektem są jeszcze na wczesnym etapie, a poszczególne założenia mogą ulec zmianie.

 

Przygotowała:

Wiktoria Woźnicka
prawniczka imigracyjna 

Paulina Sochań
aplikantka radcowska