Sytuacja prawna obywateli Ukrainy w Polsce po wecie prezydenckim

W odpowiedzi na obawy związane z niedawnym wetem prezydenckim wobec nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, należy wyjaśnić ich aktualny status prawny. Poniższe podsumowanie ma na celu rozwianie wątpliwości zarówno wśród cudzoziemców, jak i ich pracodawców.

Przede wszystkim należy podkreślić, że podstawą prawną pobytu obywateli Ukrainy objętych ochroną czasową – czyli posiadaczy ważnego statusu UKR (w tym ich małżonków i małoletnich dzieci, przybyłych do Polski w związku z działaniami wojennymi) – jest mechanizm przyznany na poziomie unijnym. 

To właśnie prawo UE gwarantuje im legalny pobyt oraz dostęp do rynku pracy. Kluczową informacją jest fakt, że Rada Unii Europejskiej oficjalnie przedłużyła okres obowiązywania tej ochrony do 4 marca 2027 r. Krajowa specustawa pełni w tym kontekście rolę wykonawczą, doprecyzowując różne praktyczne aspekty korzystania z ochrony w Polsce. Oznacza to, że legalny pobyt tej grupy obywateli Ukrainy pozostaje w pełni zabezpieczony, nawet w przypadku opóźnień w krajowym procesie legislacyjnym.

Podczas gdy sytuacja osób objętych ochroną czasową jest stabilna, bardziej zróżnicowane jest położenie prawne tych obywateli Ukrainy, którzy nie posiadają statusu UKR. 

Znaczna część z nich zalegalizowała już swój pobyt na innej podstawie, takiej jak zezwolenie na pobyt czasowy, stały czy status rezydenta długoterminowego UE, co uniezależnia ich sytuację od specustawy. Inni znajdują się w trakcie postępowań legalizacyjnych, co również zabezpiecza ich status.

Jednakże grupa osób, których pobyt opiera się wyłącznie na mechanizmach automatycznego przedłużenia ze specustawy, jest najbardziej narażona na ryzyko utraty legalności pobytu. W ich przypadku, dla zapewnienia pełnego bezpieczeństwa prawnego, konsekwentnie rekomendujemy złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy.

Równie istotne jak kwestie pobytowe, są zagadnienia związane z zatrudnieniem. Należy zaznaczyć, że przepisy specustawy nie zawierają określonych terminów ważności powiadomień o powierzeniu pracy obywatelom Ukrainy. Wobec tego dokumenty zachowują ważność tak długo, jak długo obowiązuje specustawa, a nie, jak jest to czasem błędnie przedstawiane, jedynie do 30 września 2025 r. 

Uchylenie ustawy lub przepisu o możliwości wykonywania pracy na podstawie powiadomienia wymagałoby konkretnych działań legislacyjnych, które obecnie nie są zapowiadane. Dlatego z perspektywy pracodawców sytuacja jest stabilna i obecnie nie ma potrzeby podejmowania pilnych działań, takich jak składanie standardowych oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcom czy wniosków o zezwolenia na pracę. Warto jednak zweryfikować podstawy pobytu zatrudnionych w firmie obywateli Ukrainy, aby w razie potrzeby poinformować pracownika o potencjalnym ryzyku i możliwości złożenia wniosku pobytowego przed 30 września 2025 r.

Zalecamy wszystkim zainteresowanym bieżące monitorowanie procesu legislacyjnego.

Przygotowali:

adw. Piotr Sawicki
Partner Zarządzający

Liudmyla Bartkiv
Dyrektorka Operacyjna ds. Imigracji