Stosowanie Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) usprawnione

W dniu 7 kwietnia 2023 r. weszła w życie Ustawa o zmianie ustawy o cudzoziemcach i niektórych innych ustaw. Nowelizacja ma zapewnić m. in. skuteczniejsze działanie Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) do celów powrotu nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich, a więc utrudnić im nielegalny wjazd i przebywanie na terenie strefy Schengen. Cel ten ma być osiągnięty głównie przez nadanie poszczególnym organom państwowym kompetencji do realizacji zadań określonych w Rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2018/1860 i 2018/1861.

Warto przypomnieć, że Rozporządzenie (UE) 2018/1861 ustanowiło system, który pozwala na wymianę informacji na temat decyzji nakazujących powrót wydanych w odniesieniu do obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium państw członkowskich oraz do monitorowania czy cudzoziemcy objęci tymi decyzjami opuścili to terytorium.

Rozporządzenie (UE) 2018/1860 wprowadziło z kolei bardziej szczegółowe uregulowania dotyczące wpisów w SIS oraz wzajemnych konsultacji państw członkowskich korzystających z SIS do celów odmowy wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich na terytorium państw obszaru Schengen, a także obowiązkowe ramy czasowe takich konsultacji.

 

Czym jest SIS? 

System Informacyjny Schengen to zintegrowany system wymiany informacji w zakresie między innymi osób, których: wjazd na teren strefy Schengen jest niepożądany, są zobowiązane opuścić strefę Schengen, lub są poszukiwane. 

 

Za co można zostać wpisanym do SIS? 

Dane cudzoziemca do SIS w celu odmowy wjazdu lub pobytu wpisuje uprawniony organ, np. Straż Graniczna, Policja czy Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców, m.i.n. w sytuacji gdy:

• wobec cudzoziemca wydano decyzję o zobowiązaniu do powrotu, zawierającą zakaz wjazdu na teren Rzeczypospolitej Polskiej i innych państw obszaru Schengen,
• uznano, że cudzoziemiec stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego lub bezpieczeństwa narodowego skazany na karę pozbawienia wolności za przestępstwo zagrożone karą co najmniej roku pozbawienia wolności,

• cudzoziemiec popełnił poważne przestępstwo lub istnieją wyraźne przesłanki wskazujące, że zamierza je popełnić w przyszłości, 
• cudzoziemiec został skazany za przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności wynoszącą co najmniej rok,
• cudzoziemiec obszedł lub usiłował obejść przepisy prawa Unii lub prawa krajowego dotyczące wjazdu i pobytu na terytorium państw członkowskich.

Do SIS wpisane mogą być również w szczególności: osoby poszukiwane, osoby zaginione, dzieci zagrożone uprowadzeniem przez własnych rodziców, krewnych lub opiekunów prawnych, osoby narażone na niebezpieczeństwo, którym należy uniemożliwić podróżowanie, osoby, których obecność jest wymagana do celów postępowania sądowego, osoby i przedmioty do celów kontroli niejawnych, rozpytań kontrolnych lub kontroli szczególnych, nieznane osoby poszukiwane, przedmioty przeznaczone do zajęcia lub wykorzystania jako dowód w postępowaniach karnych.

Należy pamiętać, że wykorzystywanie przez uprawniony organy oraz dostęp do informacji cudzoziemca znajdujących się w bazie SIS może następować bez wiedzy i zgody osób, których dane dotyczą oraz bez obowiązku ujawniania faktycznego celu zbierania danych.  

 

Możliwość uzyskania informacji z SIS przez cudzoziemca

Z uwagi na fakt, że przesłanki warunkujące wpis danych cudzoziemca do SIS są nieostre i uznanie ich za spełnione jest mocno ocenne. Z tego powodu, cudzoziemiec może nie zdawać sobie sprawy, że jego dane figurują w SIS. Wpis do SIS znacznie komplikuje sytuację prawną cudzoziemca znajdującego się na terytorium Polski oraz praktycznie uniemożliwia wjazd na to terytorium. Nie warto więc doprowadzać do sytuacji, która stwarza ryzyko wpisania naszych danych do bazy SIS. 

 

Istnieje jednak możliwość weryfikacji, czy dana osoba została wpisana do tego systemu jak również – pod pewnymi warunkami – usunięcie danych cudzoziemca tam figurujących. 

Kancelaria Adwokacka Sawicki i Wspólnicy zajmuje się zarówno sprawdzaniem danych zawartych w bazie SIS oraz wykazie osób niepożądanych, jak i pomocą w zmianie czy usunięciu danych z tych baz. Zainteresowane osoby zapraszamy do kontaktu.

 

Przygotował: 

Adam Łopaciuk
radca prawny

Kacper Sołdaczuk
asystent imigracyjny