Przewodnik dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną w pytaniach i odpowiedziach
Stan prawny: 2 marca 2022 roku
- Jakie dokumenty są potrzebne do przekroczenia granicy?
Do przekroczenia granicy na zasadach ogólnych potrzebny jest:
- paszport (biometryczny bądź niebiometryczny) z ważną wizą typu D lub typu C uprawniającą do wjazdu do strefy Schengen lub
- paszport biometryczny uprawniający do wjazdu do strefy Schengen (czyli z niewyczerpanym limitem 90 dni w ciągu ostatnich 180 dni) lub
- w razie posiadania zezwolenia na pobyt – ważna karta pobytu czasowego/stałego/rezydenta długoterminowego UE.
W przypadku braku powyższych dokumentów, obywatele Ukrainy oraz obywatele innych państw mogą aktualnie za zgodą Komendanta placówki Straży Granicznej przekroczyć granicę ukraińsko-polską lub złożyć wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej nawet bez okazania żadnego dokumentu tożsamości.
- Czy jest możliwy wjazd mężczyzn z Ukrainy w wieku poborowym?
Obywatele Ukrainy w wieku 18-60 lat płci męskiej nie mogą opuścić terytorium Ukrainy. Ostateczną decyzje o wyjeździe z Ukrainy podejmuje Państwowa Straż Graniczna Ukrainy na podstawie obowiązujących ograniczeń związanych ze stanem wojennym na terytorium kraju. Jeżeli w indywidualnych przypadkach Państwowa Straż Graniczna Ukrainy podejmie decyzję o możliwości wyjazdu z kraju, to Straż Graniczna RP wpuści taką osobę na terytorium Polski.
- Na jakiej podstawie dziecko może przekroczyć granicę?
Dla wjazdu dziecka jest wymagany jakikolwiek dokument tożsamości dziecka (paszport wewnętrzny lub paszport zagraniczny, a w razie jego braku – akt urodzenia). Obecność rodzica lub opiekuna na granicy nie jest wymagana. Nie ma także potrzeby posiadania zgody rodziców na wyjazd dziecka za granicę.
- Wjazd do Polski własnym samochodem – czy potrzebna jest Zielona Karta?
Obecnie jest możliwy wjazd z Ukrainy do Polski bez Zielonej Karty.
W razie braku Zielonej Karty, po przekroczeniu granicy Polski potrzebne jest ubezpieczenie graniczne. Ubezpieczenia graniczne na 30 dni dla osób wjeżdżających z Ukrainy są bezpłatne. Oferują je towarzystwa ubezpieczeniowe Hestia, PZU oraz Warta.
Umowę ubezpieczenia granicznego można zawrzeć z agentami tych firm na przejściach granicznych lub poprzez właściwe infolinie towarzystw.
- Czy trzeba robić testy w kierunku COVID-19 aby móc przekroczyć granicę?
Nie, ani obywatele Ukrainy, ani obywatele innych państw, którzy przekraczają polsko-ukraińską granicę nie muszą wykonywać testu na obecność koronawirusa.
- Czy trzeba odbyć kwarantannę po przyjeździe?
Nie, od 25 lutego 2022 r. kwarantanna została zniesiona zarówno dla obywateli Ukrainy, jak i dla obywateli innych państw przekraczających polsko-ukraińską granicę.
- Jakie dokumenty warto wziąć ze sobą w celu legalizacji pobytu, pracy, nauki w Polsce po wjeździe, uzyskania ewentualnej pomocy społecznej w przyszłości?
W miarę możliwości wszystkie dokumenty, które potwierdzają:
- stan cywilny,
- istnienie więzi rodzinnych,
- zmianę nazwiska lub imienia,
- miejsce dotychczasowego zamieszkania na Ukrainie,
- wykształcenie,
- uprawnienia i kwalifikacje zawodowe,
- tytuły naukowe,
- straż pracy,
- problemy zdrowotne / stopień niepełnosprawności,
- prawo własności nieruchomości, ziemi, samochodu itd.
W szczególności: akt urodzenia, akt zawarcia małżeństwa, dowód osobisty obywatela Ukrainy, paszport wewnętrzny, zaświadczenie o zameldowaniu na Ukrainie, potwierdzenie nadania numeru identyfikacyjnego płatnika podatków, dyplom, świadectwo ukończenia szkoły, prawo jazdy, orzeczenia lekarskie, listę aktualnie przyjmowanych leków (ew. recepty), kartę pacjenta, kartę szczepień.
- Czy obywatele innych krajów mieszkający na Ukrainie mogą wjechać do Polski na tych samych zasadach, co obywatele Ukrainy?
Tak, według informacji z różnych przejść granicznych wpuszczani są obywatele państw trzecich (nie-Ukraińcy), którzy mogą uzyskać zgodę Komendanta Straży Granicznej na pobyt do 15 dni. Należy jednocześnie pamiętać, że osoby posiadające np. wizy Schengen bądź tytuły pobytowe innych krajów UE mogą z nich skorzystać przekraczając granicę na zasadach ogólnych.
- Czy z Ukrainy można przywieźć zwierzęta?
Zwierzęta można przewieźć nawet bez kompletu dokumentów. Wprowadzono tymczasową procedurę przemieszczania zwierząt towarzyszących z terytorium Ukrainy na teren Polski przez osoby nieposiadające kompletu dokumentów weterynaryjnych dla psów, kotów czy fretek.
Wszystkie wytyczne i wzory dokumentów można znaleźć na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii: https://www.wetgiw.gov.pl/main/aktualnosci/Tymczasowa-procedura-przemieszczania-zwierzat-towarzyszacych-z-terytorium-Ukrainy-na-teren-Polski-przez-osoby-nie-posiadajace-kompletu-dokumentow-weterynaryjnych-dla-psow-kotow-i-fretek/idn:1999
- Gdzie można szukać pomocy po przyjeździe do Polski?
Główne ośrodki recepcyjne znajdują się w następujących miejscach:
- Pałac Suchodolskich Gminny Ośrodek Kultury i Turystyki, ul. Parkowa 5, 22-175 Dorohusk
- Przygraniczne Centrum Kultury i Rekreacji, ul. Spółdzielcza 8, 22-540 Dołhobyczów
- Zespół Szkół w Horodle, ul. Piłsudskiego 58, 22-523 Horodło
- Szkoła Podstawowa w Lubyczy Królewskiej (zaplecze hali sportowej), ul. Jana III Sobieskiego 5, 22 – 680 Lubycza Królewska
- Świetlica, Korczowa 155 37-552 Korczowa
- Hala sportowa – Medyka 285, 37-732 Medyka
- Szkoła Podstawowa w m. Krowica Sama 183, 37-625 Krowica Sama
- Była Szkoła Podstawowa w Łodynie, Łodyna 41, 38-700 Ustrzyki Dolne
Informacje dotyczące schronienia, pomocy materialnej, poszukiwania pracy, listy i dane kontaktowe ośrodków pomocy są dostępne na stronach urzędowych (w tym w języku ukraińskim):
Informacji udzielają również lokalne organy administracji publicznej, oddziały organizacji międzynarodowych, miejscowe stowarzyszenia i fundacje.
- Czy będzie dostęp do pomocy medycznej, w tym kobietom w ciąży przysługuje pomoc medyczna?
Każdej osobie, która przybyła do Polski w związku z agresją militarną Rosji na Ukrainę i zgłosi się z problemem zdrowotnym do lekarza rodzinnego, poradni specjalistycznej, czy szpitala należy udzielić adekwatnej pomocy medycznej.
Szczegóły dostępne na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia: https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/pomoc-medyczna-dla-obywateli-ukrainy-zasady-udzielania-i-rozliczania-swiadczen,8149.html
- Czy można liczyć na wypłaty świadczeń rodzinnych, ubezpieczenia zdrowotnego, świadczeń emerytalnych i rentowych w Polsce?
Tak, informacje dotyczące wypłat świadczeń pieniężnych warto sprawdzać na stronie ZUS: https://www.zus.pl/o-zus/aktualnosci/-/publisher/aktualnosc/1/wsparcie-zus-dla-uchodzcow-z-ukrainy/4484720
- Do którego urzędu można zadzwonić, żeby uzyskać informacje dotyczące przedłużenia legalnego pobytu w Polsce?
Działa ogólnopolska infolinia Urzędu do Spraw Cudzoziemców wyłącznie dla obywateli Ukrainy dla udzielenia konsultacji: +48 477 21 75 75.
Właściwe informacje można znaleźć także na stronie internetowej Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców: https://www.gov.pl/web/udsc/urzad-do-spraw-cudzoziemcow
Działają także infolinie urzędowe w poszczególnych województwach. W woj. mazowieckim całodobowa infolinia dostępna jest pod numerem 987.
- Czy po przekroczeniu granicy polsko-ukraińskiej można udać się dalej na zachód i szukać pomocy w innym państwie?
Rządy wielu państw UE oferują obecnie pomoc dla osób uciekających z Ukrainy. Przed wyjazdem do innego państwa z Polski zalecamy sprawdzić zasady wjazdu i uzyskania pomocy w tym państwie, a także skontaktować się z ambasadą i wydziałami konsularnymi, w tym znajdującymi się w Polsce.
- Czy w Polsce można zaszczepić się przeciwko COVID-19?
Tak, od 25 lutego 2022 r. Minister Zdrowia wprowadził możliwość szczepienia cudzoziemców narodowości ukraińskiej w ramach Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19.
Należy zaznaczyć, iż Kancelaria nie zaleca złożenia wniosku o nadanie statusu uchodźcy, w przypadku gdy cudzoziemiec przekracza granicę na podstawie ważnej wizy lub w ramach ruchu bezwizowego.
- Gdzie i jak można złożyć wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej?
Taki wniosek można złożyć:
- w trakcie wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podczas kontroli granicznej (należy wówczas poinformować funkcjonariusza Straży Granicznej o chęci wystąpienia z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej),
- podczas pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (należy zgłosić się do dowolnego oddziału lub placówki Straży Granicznej),
- za pośrednictwem komendanta oddziału lub komendanta placówki Straży Granicznej, obejmującego terytorialnym zasięgiem działania siedzibę strzeżonego ośrodka strzeżonego, aresztu dla cudzoziemców, aresztu śledczego lub zakładu karnego – w przypadku, gdy osoba która chce złożyć wniosek udzielenie ochrony międzynarodowej przebywa w ww. miejscach detencji.
Szczegółowy opis procedury:
https://www.gov.pl/web/udsc/w-jaki-sposob-zlozyc-wniosek-o-udzielenie-ochrony-miedzynarodowej2
- Czy można złożyć wniosek o ochronę później, już po przekroczeniu granicy?
Tak. Wniosek o ochronę międzynarodową można w każdym momencie pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
- Czy można wycofać wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej?
Tak, można wycofać wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej. Wycofanie takiego wniosku powoduje umorzenie postępowania z uwagi na jego bezprzedmiotowość. Jeżeli cudzoziemiec składa wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej przebywając na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nielegalnie, to wycofanie wniosku i w konsekwencji umorzenie postępowania spowoduje wydanie wobec cudzoziemca decyzji o zobowiązaniu do powrotu i zakazu ponownego wjazdu do Polski i strefy Schengen. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców może również samodzielnie uznać pewne zachowania bądź zaniechania co do spełnienia określonych obowiązków za dorozumiane wycofanie wniosku (np. jeśli cudzoziemiec nie stawił się w ośrodku lub wyjechał z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). Skutek będzie taki sam – umorzenie postępowania.
Szczegóły na stronie: https://www.gov.pl/web/udsc/wycofanie-wniosku
- Czy po złożeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej trzeba przebywać w obozie dla uchodźców?
Jeżeli cudzoziemiec przy złożeniu przedmiotowego wniosku deklaruje posiadanie miejsca zamieszkania na terytorium Polski, to nie ma obowiązku przebywania w ośrodku. Cudzoziemiec nie musi udokumentować tego faktu, czyli nie musi składać umowy najmu, zaświadczenia o zameldowaniu ani wykazywać innych tytułów do zajmowania lokalu.
- Czy koniecznym jest złożenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, jeżeli posiada się ważną wizę lub wjechało się na terytorium RP w ramach ruchu bezwizowego (na tzw. bezwizie, biometrze)?
Nie, nie ma takiej konieczności.
- Ile czeka się na rozpoznanie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej?
Załatwienie sprawy dotyczącej udzielenia ochrony międzynarodowej, z wyłączeniem trybu przyspieszonego, następuje w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na formularzu. Jednak dotychczasowa praktyka pokazywała, że postępowania trwały około 12 miesięcy bądź dłużej.
Termin ten może być przedłużony do 15 miesięcy, w przypadku gdy:
- sprawa jest szczególnie skomplikowana,
- gdy z wnioskami o udzielenie ochrony międzynarodowej występuje w krótkich odstępach czasu duża liczba cudzoziemców i uniemożliwia to rozpoznanie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej w terminie 6 miesięcy,
- gdy wnioskodawca nie przedstawia informacji niezbędnych do ustalenia stanu faktycznego sprawy, nie udostępnia posiadanych dowodów potwierdzających okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku, nie stawia się na wezwanie organu.
- Czy polskie szkoły przyjmą dzieci z Ukrainy?
Uczniowie z Ukrainy w wieku obowiązku szkolnego i obowiązku nauki (7-18 lat) są przyjmowani do szkół publicznych oraz obejmowani opieką i nauczaniem na warunkach dotyczących obywateli polskich. Przyjęcie do szkoły jest możliwe w ciągu całego roku szkolnego, a ustalenie klasy, w której kontynuowana jest nauka, odbywa się na podstawie sumy ukończonych lat nauki szkolnej za granicą.
Przyjmowanie uczniów przybywających z zagranicy jest uregulowane na poziomie ustawowym. W tym procesie nie ma znaczenia prawna podstawa pobytu ucznia na terenie Polski.
- Czy studenci z Ukrainy mogą kontynuować edukację w Polsce?
Aktualnie studenci z Ukrainy mają możliwość kontynuowania studiów na kierunku lekarskim i lekarsko-dentystycznym w Polsce.
W celu uzyskania informacji należy zadzwonić pod jeden z następujących numerów telefonów (możliwość rozmowy w języku polskim lub angielskim): +48 532 547 968, +48 883 840 964, +48 883 840 967, +48 539 147 692.
Oficjalny komunikat w tej sprawie: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/komunikat-w-sprawie-mozliwosci-kontynuowania-studiow-na-kierunku-lekarskim-w-polsce-przez-studentow-ksztalcacych-sie-dotychczas-w-ukrainie
Dla studentów innych kierunków na razie obowiązują ogólne warunki rekrutacji.
W najbliższym czasie Ministerstwo Nauki i Edukacji ma uprościć tę kwestię.
- Złożenie wniosku udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy – czy można złożyć po wjeździe do Polski na podstawie zgody Komendanta Straży Granicznej lub po złożeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej?
Do Polski można wjechać na podstawie zgody Komendanta Straży Granicznej. Trwają jednak prace legislacyjne w tym zakresie, które mają na celu doprecyzowanie reguł wjazdu. Na stronie internetowej Urzędu do Spraw Cudzoziemców (https://www.gov.pl/web/udsc/najczesciej-zadawane-pytania2) wskazano, że na razie nie trzeba składać wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami ww. wniosku nie można zgłosić po złożeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.
