Podróżowanie na podstawie Diia.pl w 2025 roku i wyzwania z tym związane

Diia.pl to innowacyjny dokument cyfrowy, który umożliwia obywatelom Ukrainy przebywającym w Polsce potwierdzenie swojej tożsamości oraz legalności pobytu. Wprowadzony w ramach specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, dokument ten ułatwia korzystanie z praw wynikających z ochrony czasowej, takich jak podróżowanie po Unii Europejskiej czy dostęp do usług publicznych. Jednak mimo swojej nowoczesności, Diia.pl wiąże się z pewnymi wyzwaniami, które warto omówić.

Czym dokładnie jest Diia.pl i jak ja uzyskać?

Diia.pl to elektroniczny dokument dostępny w aplikacji mObywatel. Jest on przeznaczony dla osób, które przybyły do Polski po 24 lutego 2022 r. z terytorium Ukrainy w wyniku wojny  i następnie uzyskały w Polsce status UKR. Diia.pl jest pierwszym w Unii Europejskiej cyfrowym zaświadczeniem legalizującym pobyt.

Aplikacja mObywatel, w której dostępny jest dokument, zawiera dane takie jak imię i nazwisko, zdjęcie, numer PESEL oraz potwierdzenie legalności pobytu w Polsce. Umożliwia to szybkie weryfikowanie statusu ochrony czasowej w sytuacjach wymagających takiego potwierdzenia, m.in. w trakcie rekrutacji.

Aby uzyskać Diia.pl, należy:

1. Zgłosić się do urzędu gminy i złożyć wniosek o nadanie numeru PESEL.
2. Aktywować profil zaufany, co jest podstawą do korzystania z aplikacji mObywatel.
3. Pobrać aplikację mObywatel na smartfon i aktywować dokument Diia.pl.

Dzieci poniżej 13. roku życia mogą uzyskać Diia.pl przypisaną do dokumentu rodzica – więcej o tym w naszym poprzednim wpisie. 

Jak podróżować z dokumentem Diia.pl?

Diia.pl pozwala na podróże do krajów strefy Schengen bez konieczności posiadania dodatkowych dokumentów pobytowych. Na jej podstawie obywatele Ukrainy mogą przebywać w innych krajach Unii Europejskiej do 90 dni w ciągu 180 dni. Przy przekraczaniu granicy konieczne jest jednak posiadanie ważnego paszportu. 

Dokument ten został oficjalnie uznany przez Unię Europejską jako jeden z dokumentów umożliwiających legalne przemieszczanie się po krajach strefy Schengen. Znalazł się w wykazie dokumentów pobytowych, o których mowa w Kodeksie Granicznym Schengen (C/2023/1408) dokumentów podróży, co potwierdza jego zgodność z przepisami UE dotyczącymi ochrony czasowej i legalnego przemieszczania się wysiedleńców z Ukrainy. Dzięki temu osoby korzystające z Diia.pl mogą bez obaw planować podróże w obrębie Unii Europejskiej, co stanowi ogromne ułatwienie w codziennym życiu oraz w sytuacjach wyjątkowych, takich jak konieczność odwiedzenia rodziny w innym kraju czy załatwienie spraw formalnych.

 

Podróże służbowe i zasady dotyczące Diia.pl

Przy podróżach, a zwłaszcza służbowych, kluczowe jest, aby dokument Diia.pl pozostał aktywny. Jednym z głównych powodów utraty statusu UKR jest jednorazowy wyjazd z Polski trwający dłużej niż 30 dni. Wyjątkiem od tej zasady są pracownicy, którzy zostali wysłani służbowo za granicę przez polskie firmy – w ich przypadku status UKR nie zostaje utracony.  Aby uniknąć niewłaściwego pozbawienia statusu UKR, należy zgłosić planowany wyjazd w urzędzie gminy, wskazując kraj i datę wyjazdu oraz podpisując stosowne oświadczenie. Podczas przekraczania granicy warto jasno poinformować Straż Graniczną o celu wyjazdu, który powinien być tymczasowy i związany z pracą. Konieczne jest również okazanie odpowiednich dokumentów, takich jak delegacja czy zaproszenie biznesowe. W razie potrzeby podróżujący pracownik może być zobowiązany do dodatkowych wyjaśnień lub dostarczenia dokumentów w urzędzie gminy.

Warto jednak pamiętać, że Diia.pl nie zastępuje paszportu, a jedynie uzupełnia jego funkcję, podobnie jak standardowa karta pobytu. Dokument ten nie jest również akceptowany poza strefą Schengen, dlatego przed planowaniem podróży do innych krajów należy upewnić się, jakie dokumenty będą wymagane.

Problemy związane z Diia.pl

Pomimo licznych zalet, w praktyce korzystanie z Diia.pl wiąże się z kilkoma wyzwaniami:

• Aktualizacja danych w rejestrze PESEL

Jednym z najczęściej zgłaszanych problemów jest brak aktualizacji danych w systemie PESEL. Zdarza się, że osoby posiadające status ochrony czasowej tracą go, ponieważ system automatycznie dezaktywuje ten status w przypadku niezgodności danych. Powoduje to trudności w korzystaniu z Diia.pl, a także w dostępie do usług publicznych czy podróżach międzynarodowych.

• Problemy techniczne z aplikacją

Aplikacja mObywatel, choć nowoczesna, nie zawsze działa sprawnie. Zgłaszane są problemy z aktywacją dokumentu, jego odczytem przez służby graniczne czy brak dostępu w przypadku awarii telefonu. Ponadto osoby, które nie posiadają smartfona, są całkowicie wykluczone z możliwości korzystania z Diia.pl.

• Brak przywrócenia statusu UKR po jego utracie

Kolejnym istotnym wyzwaniem jest brak możliwości automatycznego przywrócenia statusu ochrony czasowej po jego utracie, np. w wyniku niezgodności danych. Obecnie proces ten wymaga ponownej wizyty w urzędzie i złożenia wniosku, co jest czasochłonne i często frustrujące dla użytkowników.

• Wiele przypadków wygaśnięcia Diia.pl

Sytuacje powodujące utratę statusu UKR są określone przez szereg okoliczności, które mogą wpłynąć na zmianę statusu pobytowego w Polsce. Poza wyjazdem z Polski na dłużej niż 30 dni powodem utraty statusu UKR jest posiadanie innego tytułu pobytowego, na przykład uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy. Dotyczy to tytułów, które wykluczają możliwość nadania numeru PESEL UKR. Ponadto, samo złożenie wniosku o ochronę międzynarodową lub deklaracja zamiaru jej złożenia prowadzi do utraty statusu UKR. Ostatnią sytuacją jest korzystanie z ochrony czasowej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Jeśli osoba zacznie korzystać z ochrony w innym kraju UE, traci prawo do statusu UKR w Polsce.

Podsumowanie

Diia.pl to przełomowe narzędzie cyfrowe, które znacząco ułatwia życie obywatelom Ukrainy przebywającym w Polsce. Jego główne zalety to łatwość potwierdzania legalności pobytu, możliwość podróży po krajach strefy Schengen oraz integracja z polskim systemem cyfrowym.

Jednak, aby w pełni wykorzystać potencjał tego rozwiązania, konieczne jest wyeliminowanie barier technicznych i administracyjnych. Problemy związane z aktualizacją danych w systemie PESEL, dostępem dla dzieci i osób wykluczonych cyfrowo oraz przywracaniem statusu ochrony czasowej wymagają pilnych działań ze strony administracji.

 

Przygotowała:

Wiktoria Woźnicka
prawniczka imigracyjna