Koniec problemu czerwcowych emerytur – korzystne zmiany dla świadczeniobiorców

Problem tzw. emerytur czerwcowych dotyczy osób, którym emerytura została przyznana w czerwcu w latach 2009–2019. Ze względu na niekorzystne przepisy waloryzacyjne, świadczenia te były niższe niż analogiczne świadczenia przyznawane w innych miesiącach. Nowy projekt ustawy, który trafił na Stały Komitet Rady Ministrów, ma na celu skorygowanie tej niesprawiedliwości.

Najważniejszą zmianą jest przeliczenie emerytur i rent rodzinnych z urzędu, bez konieczności składania wniosku przez uprawnionego. Zgodnie z projektowanym art. 4 Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma dokonać przeliczenia w ciągu trzech miesięcy od wejścia w życie ustawy, tj. od 1 stycznia 2026 r.

Choć ustawa wejdzie w życie z początkiem 2026 roku, to przeliczone świadczenia mają obowiązywać od 1 lipca 2025 r. Osoby uprawnione otrzymają za ten okres wyrównanie. Jednocześnie ustawa gwarantuje, że nowe świadczenia nie będą niższe niż dotychczasowe.

Projekt ustawy przewiduje wyrównanie świadczeń wyłącznie od 1 lipca 2025 r., pomijając okres od momentu przyznania świadczenia (2009–2019) do tej daty. Eksperci wskazują, że może to ograniczać prawa do równego traktowania oraz naruszać zasadę sprawiedliwości społecznej.

Oprócz braku wyrównania za wcześniejsze okresy, projekt nie przewiduje wypłaty odsetek od utraconych świadczeń, co może dodatkowo stanowić o nierówności wobec świadczeniobiorców.

Forum Związków Zawodowych oraz NSZZ „Solidarność” krytykują projekt za niewystarczające uwzględnienie potrzeb poszkodowanych i postulują wypłatę pełnego wyrównania wraz z odsetkami, co jednak nie zostało uwzględnione w najnowszej wersji projektu.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej argumentuje, że z uwagi na obowiązującą ustawę budżetową na rok 2025, wprowadzenie przepisów przesunięto na 1 stycznia 2026 r. Wypłata wyrównań za wcześniejsze okresy wiązałaby się z ogromnymi kosztami – według wstępnych wyliczeń ok. 0,9 mld zł tylko za lata 2021–2025.

Choć Trybunał Konstytucyjny nie zakwestionował zasad ustalania emerytur czerwcowych jako niekonstytucyjnych, projektodawca uznał potrzebę zmiany przepisów ze względu na społeczne poczucie sprawiedliwości. 

Projekt ustawy stanowi krok w stronę wyrównania emerytur, które zostały przyznane w czerwcu w latach 2009–2019. Wprowadzenie automatycznego przeliczenia świadczeń oraz wyrównania od 1 lipca 2025 r. to zmiany korzystne, jednakże brak pełnej rekompensaty za okresy sprzed tej daty oraz brak odsetek budzą uzasadnione wątpliwości konstytucyjne i etyczne. Dalsza debata publiczna i parlamentarna powinna uwzględniać postulaty związków zawodowych i organizacji społecznych, dążąc do pełniejszego uwzględnienia interesów osób poszkodowanych.

Planowaną datą wejścia w życie projektu ustawy dotyczącej emerytur czerwcowych z lat 2009–2019 jest 1 stycznia 2026 roku. Jednak świadczenia w nowej, korzystniejszej wysokości mają przysługiwać już od 1 lipca 2025 roku, a za okres między 1 lipca 2025 r. a dniem ustalenia nowych świadczeń ZUS wypłaci wyrównanie. Termin 1 stycznia 2026 r. wybrano ze względu na konieczność uwzględnienia kosztów nowelizacji w ustawie budżetowej na 2026 rok.

Przygotowała:
Magdalena Cieślikowska 

prawnik imigracyjny