Fałszywe dyplomy pod lupą – pracodawcy zyskają nowe narzędzie weryfikacji

W dobie rosnącej cyfryzacji i coraz bardziej wyrafinowanych metod fałszowania dokumentów, weryfikacja autentyczności przedstawianych przez kandydatów do pracy dyplomów staje się wyzwaniem. Dotychczas pracodawcy w Polsce nie mieli skutecznych narzędzi prawnych, by sprawdzić, czy dokument ukończenia studiów jest prawdziwy. Jednak od 1 stycznia 2026 r. może się to zmienić za sprawą projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Dlaczego potrzebna była zmiana?

Zgłaszana przez środowiska pracodawców potrzeba stworzenia mechanizmu weryfikacji dyplomów wynikała z realnych trudności prawnych. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, obecne przepisy, zgodnie z wykładnią Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, nie przewidywały uprawnienia pracodawcy do samodzielnego występowania do uczelni o potwierdzenie danych zawartych w dyplomie. Co więcej, również uzyskiwanie zgody kandydata na taką weryfikację było problematyczne z perspektywy RODO – taka zgoda nie byłaby uznana za „dobrowolną”.

Z jednej strony pracodawcy mają przykładowo ustawowy obowiązek zatrudniania osób posiadających odpowiednie kwalifikacje, z drugiej brakuje im instrumentów, by te kwalifikacje rzetelnie sprawdzić. Nowelizacja ustawy ma wypełnić tę lukę i ułatwić potwierdzanie wiarygodności dokumentów, szczególnie w przypadkach budzących uzasadnione wątpliwości.

Co przewiduje projekt?

Zgodnie z projektowanym art. 77a ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, pracodawca będzie mógł wystąpić do uczelni o potwierdzenie danych zawartych w dyplomie ukończenia studiów wydanym w formie papierowej. Warunkiem będzie posiadanie uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości dokumentu oraz interesu prawnego w dokonaniu takiej weryfikacji.

Wniosek składany będzie w formie elektronicznej, na adres uczelni wskazany w Biuletynie Informacji Publicznej. Uczelnia będzie miała obowiązek udzielić odpowiedzi nie później niż w ciągu 30 dni od złożenia kompletnego wniosku. Informacja przekazana pracodawcy będzie podpisana podpisem zaufanym lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym rektora albo osoby upoważnionej.

Projekt ustawy szczegółowo określa, jakie elementy musi zawierać wniosek pracodawcy:

• Dane identyfikacyjne pracodawcy, w tym REGON i adres elektroniczny,
• Dane dotyczące dyplomu: imię i nazwisko absolwenta, numer dyplomu,
• Zakres danych wymagających potwierdzenia,
• Uzasadnienie interesu prawnego,
• Oświadczenie o wstępnej weryfikacji zabezpieczeń dokumentu (dotyczy dyplomów wydanych po 12 lipca 2019 r. jako dokumenty publiczne kategorii drugiej).

Ponadto do wniosku należy dołączyć potwierdzenie wniesienia opłaty za weryfikację ustalonej na poziomie 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu złożenia wniosku.

Co dalej?

Projekt nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce to odpowiedź na realny problem braku możliwości weryfikacji dyplomów przez pracodawców. Zmiana ta jest także odpowiedzią na postulaty strony społecznej, m.in. Zespołu SprawdzaMY, który wskazywał, że aktualny brak instrumentów weryfikacyjnych godzi w interes pracodawców, szczególnie w branżach wymagających specjalistycznego wykształcenia. Jeśli projekt zostanie uchwalony w proponowanym kształcie, nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2026 roku.

Przygotowała:

Martyna Dobrowolska
Asystentka Prawna