Cudzoziemcy muszą być informowani o prawie do zrzeszania się w związkach zawodowych

Od 1 czerwca 2025 roku wszedł w życie nowy, istotny obowiązek dla wszystkich podmiotów powierzających pracę cudzoziemcom. Niezależnie od formy wykonywania pracy, zatrudniający muszą teraz pisemnie informować swoich zagranicznych pracowników i współpracowników o prawie do wstępowania do związków zawodowych. Zmiana ta, wprowadzona ustawą o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi ważny krok w kierunku zrównania praw wszystkich osób wykonujących pracę w Polsce.

Nowy przepis ma na celu zwiększenie świadomości prawnej cudzoziemców, którzy często nie znają polskiego prawa pracy i mogą nie wiedzieć o przysługujących im uprawnieniach. Obowiązek informacyjny dotyczy każdego podmiotu powierzającego pracę – nie tylko pracodawców w rozumieniu Kodeksu pracy, ale również zleceniodawców i inne jednostki organizacyjne.

Kogo dotyczy nowy obowiązek?

Kluczową cechą nowej regulacji jest jej szeroki zakres. Obowiązek informowania o prawie do koalicji związkowej obejmuje cudzoziemców wykonujących pracę zarobkową, tj. zarówno zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i na podstawie innych umów np.:

• stosunku służbowego,
• umowy o pracę nakładczą,
• umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia czy umowa o dzieło.

Informacja musi być przekazana na piśmie, w języku zrozumiałym dla cudzoziemca. To fundamentalna zmiana, która podkreśla, że prawo do zrzeszania się nie jest zarezerwowanym wyłącznie dla obywateli polskich. 

Równe prawa dla wszystkich pracujących – efekt zmian z 2019 roku

Szeroki zakres podmiotowy nowego obowiązku informacyjnego jest bezpośrednią konsekwencją nowelizacji ustawy o związkach zawodowych, która weszła w życie 1 stycznia 2019 roku. W wyniku tej zmiany, prawo do tworzenia i wstępowania do związków zawodowych uzyskała każda „osoba wykonująca pracę zarobkową”.

Ta definicja, zawarta w artykule 2 znowelizowanej ustawy, objęła nie tylko pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, ale również zleceniobiorców, osoby samozatrudnione oraz inne osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy. Była to odpowiedź polskiego ustawodawcy na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2015 roku, który orzekł, że ograniczanie prawa do koalicji jedynie do pracowników etatowych jest niezgodne z Konstytucją RP.

Dzięki tej nowelizacji, osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych zyskały realne narzędzie do zbiorowej obrony swoich praw i interesów socjalnych oraz zawodowych. Nowy obowiązek informacyjny, wprowadzony w 2025 roku, jest dopełnieniem tego procesu, zapewniając, że cudzoziemcy – grupa szczególnie narażona na niepewność zatrudnienia – będą świadomi swoich uprawnień.

Informacja obowiązkowa nawet bez związków zawodowych w firmie

Wielu pracodawców może zadawać sobie pytanie: “Czy muszę informować cudzoziemca o prawie do wstępowania do związków zawodowych, jeśli w mojej firmie nie działa żadna taka organizacja?”.

Odpowiedź brzmi: tak.

Ustawodawca nie uzależnił tego obowiązku od faktu funkcjonowania w danym zakładzie pracy organizacji związkowej. 

Przepis w ustawie stanowi jasno: „Podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą, umowy cywilnoprawnej lub w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych informuje go w formie pisemnej, w języku zrozumiałym dla cudzoziemca, o prawie wstępowania do związków zawodowych, przysługującym mu na podstawie ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych”.

Celem jest poinformowanie o uniwersalnym prawie, a nie o konkretnych możliwościach w danym miejscu pracy. Każda osoba wykonująca pracę zarobkową ma prawo nie tylko wstąpić do istniejącego związku, ale również, wraz z innymi pracownikami, założyć nową organizację związkową. Brak takiej informacji mógłby skutecznie uniemożliwić cudzoziemcom skorzystanie z tego fundamentalnego prawa.

Wprowadzenie obowiązku informacyjnego to istotny element budowania bardziej transparentnego i sprawiedliwego rynku pracy, na którym wszyscy uczestnicy, bez względu na obywatelstwo czy formę umowy, mają równe prawa i świadomość narzędzi służących do ich ochrony.

 

Przygotowała:

Liudmyla Bartkiv
Dyrektorka Operacyjna ds. Imigracji