Reforma Państwowej Inspekcji Pracy – znamy szczegóły ustawy!

Od 2026 roku pracodawcy muszą przygotować się na prawdziwą rewolucję w obszarze form zatrudnienia. Projekt nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) daje inspektorom pracy uprawnienie do wydawania decyzji administracyjnych, w których umowa cywilnoprawna (w tym B2B) może zostać przekształcona w umowę o pracę. 

Co się zmienia?

Dotychczas w przypadku sporu o to, czy dana współpraca powinna być zakwalifikowana jako stosunek pracy, ostateczne słowo należało do sądu pracy. Procedura była długa i często kończyła się po latach. Nowelizacja wprowadza zupełnie nowe rozwiązanie – to inspektor pracy wyda decyzję administracyjną, stanowiąc, że kontrakt B2B faktycznie jest umową o pracę. Co więcej, decyzja ta będzie miała natychmiastowy skutek.

Skutki decyzji inspektora

W ostatnich latach coraz więcej firm decydowało się na współpracę w formie B2B, często z własnymi byłymi pracownikami. Dla obu stron oznaczało to niższe koszty – pracodawca nie opłacał składek i nie ponosił ryzyka związanego z prawem pracy, a kontraktor B2B korzystał z możliwości wyboru formy opodatkowania czy preferencji składkowych.

Jednak bardzo często warunki tej współpracy faktycznie spełniały kryteria stosunku pracy:

• Podporządkowanie przełożonemu,
• Stałe godziny pracy,
• Wykonywanie obowiązków w siedzibie firmy,
• Brak ryzyka gospodarczego po stronie “kontraktora”.

W takich sytuacjach decyzja PIP może skutkować:

• Przekształceniem formy zatrudnienia – osoba dotychczas współpracująca w modelu B2B zostaje z dnia na dzień uznana za pracownika etatowego,
• Powstaniem obowiązków wobec ZUS i fiskusa – pracodawca musi niezwłocznie zgłosić pracownika, a następnie opłacać za niego składki i podatki jak dla etatu,
• Objęciem prawami wynikającymi z Kodeksu pracy – m.in. prawem do urlopu, ochroną przed nieuzasadnionym wypowiedzeniem czy ograniczeniem czasu pracy,
• Natychmiastową wykonalnością decyzji – nawet w razie złożenia odwołania od decyzji pracodawca musi od razu realizować obowiązki nałożone przez inspektora.

Co to oznacza dla pracodawców?

Dla pracodawców nowe przepisy oznaczają przede wszystkim koniec z pozornymi kontraktami B2B. Tam, gdzie w rzeczywistości występują cechy stosunku pracy, nie będzie już możliwe obronienie takiej formy współpracy. 

Zmiany wiążą się także z istotnym ryzykiem finansowym, ponieważ pracodawca będzie zobowiązany do natychmiastowego opłacania składek i podatków, a ponadto może zostać zmuszony do wyrównania świadczeń pracowniczych oraz uwzględnienia roszczeń dotyczących np. urlopów czy nadgodzin. Dodatkowo należy pamiętać, że decyzje PIP mogą obejmować również wcześniejsze okresy współpracy, co oznacza konieczność dokonania wstecznych korekt i dopłat.

Nowe uprawnienia PIP zmienią zasady gry. Decyzja inspektora może w jednej chwili zmienić kontrakt w etat, z pełnymi konsekwencjami podatkowymi, ubezpieczeniowymi i pracowniczymi. Firmy, które bazują na współpracy B2B, powinny jak najszybciej przeanalizować ryzyka i wdrożyć odpowiednie działania zabezpieczające.

Przygotowała:

Martyna Dobrowolska
Asystentka Prawna