KPO a Państwowa Inspekcja Pracy – jakich zmian możemy się spodziewać?

Ustalenie stosunku pracy – udział Państwowej Inspekcji Pracy 

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli.

Ponadto, mogą wstępować – za zgodą powoda – do postępowania w tych sprawach w każdym jego stadium.

Badanie prawidłowości zatrudnienia przez PIP

Podczas badania kontroli prawidłowości zatrudniania na podstawie umów cywilnoprawnych PIP weryfikuje m.in.:

• powtarzalność zawieranych umów cywilnoprawnych, 
• porównywanie warunków zatrudnienia i obowiązków pracowników, oraz osób wykonujących taką samą pracę na podstawie umów cywilnoprawnych,
• treść kontrolowanych umów, 
• faktyczny sposób realizacji umów;
• przesłanki zawierania innych, niż umowa o pracę umów oraz poprawność wyboru poza pracowniczych form zatrudnienia względem cech charakterystycznych dla umowy o pracę. 

Krajowy Plan Odbudowy – usprawnienie działania PIP

Ministrowie finansów i gospodarki państw Unii Europejskiej zatwierdzili w dniu 20 czerwca 2025 roku rewizję KPO. Elementem Krajowego Planu Odbudowy jest m.. in. reforma Państwowej Inspekcji Pracy i ograniczenia segmentacji rynku pracy w Polsce.

W celu zwiększenia zdolności Państwowej Inspekcji Pracy ma zostać zwiększony budżet oraz przyjęta wieloletnia strategia budowania potencjału i poprawy warunków pracy w PIP.

Ponadto planowane jest powołanie międzyinstytucjonalnej grupy roboczej ds. oceny ryzyka z udziałem przedstawicieli PIP, ZUS i KAS, przeprowadzenie audytu systemów bezpieczeństwa informatycznego w Państwowej Inspekcji Pracy oraz przyjęcie zarządzenia Głównego Inspektora Pracy dotyczącego metod zarządzania i standardów kontroli.

Planowane reformy w przepisach

Najważniejsze zmiana ma obejmować upoważnienie PIP do wydawania decyzji administracyjnych przekształcających niewłaściwie zawarte umowy cywilnoprawne w umowy o pracę.

Dodatkowo zmiany mają obejmować:

• zwiększenie kar nakładanych w postępowaniu mandatowym do co najmniej dwukrotności aktualnych wysokości;
• umożliwienie wymiany danych pomiędzy PIP, ZUS i KAS dla celów inspekcji pracy;
• wprowadzenie możliwości przeprowadzenia kontroli zdalnych;
• wprowadzenie obowiązku przygotowywania rocznych i długoterminowych planów działania uwzględniających ukierunkowane kontrole na podstawie analizy ryzyka.

Jak wskazuje Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki, zmiany mają zapewnić lepszą ochronę osób świadczących pracę w Polsce przed nieuczciwym traktowaniem i wyzyskiem, a informatyzacja urzędu,  zapewnienie wymiany danych z innymi instytucjami oraz zwiększenie budżetu mają uefektywnić pracę inspekcji oraz poprawić warunki wykonywania zadań.

Wdrożenie zmian ma nastąpić w 2026 r.

 

Przygotowała:

Paulina Sochań
Radca Prawny