Reforma Państwowej Inspekcji Pracy coraz bliżej – powołano zespół ekspertów

Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk dnia 10 kwietnia 2025 r. powołała w swoim resorcie specjalny zespół, którego zadaniem będzie opracowanie propozycji legislacyjnych służących gruntownej reformie Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). Przewodniczącym nowo powstałego zespołu został Dyrektor Generalny MRPiPS – Liwiusz Laska.

Jak wskazało MRPiPS, to działanie wpisuje się w szerszy kontekst zmian w Krajowym Planie Odbudowy (KPO), przyjętych uchwałą Rady Ministrów z końca stycznia 2025 r. Rząd, rezygnując z wcześniejszych planów wprowadzenia powszechnego oskładkowania umów cywilnoprawnych (o czym nasza Kancelaria informowała tutaj), zaproponował alternatywę – wzmocnienie roli i kompetencji PIP. Celem jest skuteczniejsza walka z nadużywaniem tzw. „śmieciowych umów”.

Zadania zespołu

Zespół powołany przez MRPiPS ma za zadanie:

• Opracowanie konkretnych propozycji legislacyjnych, które zwiększą skuteczność i efektywność działania Państwowej Inspekcji Pracy;
•  Zaproponowanie rozwiązań zwiększających ochronę socjalną osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych, tak aby ich sytuacja była porównywalna do tej, jaką mają pracownicy zatrudnieni na etacie.

Przełomowe uprawnienia dla PIP

Jednym z najbardziej przełomowych pomysłów jest przyznanie inspektorom pracy uprawnienia do samodzielnego przekształcania umów cywilnoprawnych w umowy o pracę – bez konieczności angażowania sądów pracy. Obecnie to właśnie sądy mają wyłączną kompetencję do stwierdzania istnienia stosunku pracy, co bywa procesem długotrwałym i kosztownym.

Zmiana ta ma na celu zwiększenie skuteczności nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy i szybsze eliminowanie nieprawidłowości – zwłaszcza w przypadkach tzw. fikcyjnego samozatrudnienia oraz zawierania umów zlecenia czy B2B tam, gdzie w rzeczywistości zachodzi stosunek pracy. Więcej informacji na temat prac nad projektem ustawy o PIP znajduje się w naszej wcześniejszej publikacji dostępnej tutaj.

Reforma zamiast oskładkowania?

Powołanie zespołu to efekt zmodyfikowanego podejścia rządu do tzw. „kamienia milowego” związanego z rynkiem pracy w KPO. Zamiast ujednolicenia zasad oskładkowania wszystkich form zatrudnienia (co miało objąć m.in. umowy zlecenia), postanowiono postawić na wzmocnienie instytucjonalne i kompetencyjne Inspekcji Pracy.

Reforma PIP wymaga jeszcze akceptacji Komisji Europejskiej. Jeśli KE zgodzi się na proponowane rozwiązania, Polska będzie miała czas na ich wdrożenie do 30 czerwca 2026 roku.

Reforma ta sygnalizuje istotną ewolucję w polskim prawie pracy, która wymaga uwagi i przygotowania ze strony wszystkich zainteresowanych.

Przygotowała:

Martyna Dobrowolska
Asystentka Prawna