Umowa na okres próbny a zmiany w prawie pracy w 2023 roku

Stosowanie umowy na okres próbny jest popularną formą zatrudnienia nowego pracownika. Jest to całkowicie uzasadnione dla obu stron. Pracodawca może chcieć się upewnić, czy nowy pracownik sprawdzi się w zespole. Natomiast pracownik ma okazję przekonać się, czy dana posada rzeczywiście jest dla niego satysfakcjonująca. Po okresie próbnym pozostaje otwarta droga do przedłużenia umowy lub rezygnacji ze współpracy przez obie strony. Bieżący rok przyniósł pewne zmiany w prawie pracy, również dotyczące umowy na okres próbny. Wyjaśniamy, co w tej kwestii się zmieniło.

Umowa na okres próbny według starych zasad

Umowa na okres próbny jest od dawna obecna w polskim porządku prawnym. Od wielu lat całkowicie normalną sytuacją było zawieranie pierwszej umowy na krótszy czas, nazywany okresem próbnym. Z reguły były to 3 miesiące. Jest to czas na tyle długi, że obie strony mogą przekonać się o tym, czy odpowiada im obrana forma współpracy. Jednocześnie 3 miesiące to na tyle krótko, że w razie jakichkolwiek nieporozumień lub niejasności obie strony umowy – pracownik i pracodawca – mogą rozstać się bez żalu i każdy może ruszyć w swoją stronę. Taki układ jest bardzo wygodny i całkowicie dozwolony przepisami prawa pracy. Jednak dotychczas przepisy nie regulowały dokładnego czasu, na jaki może być zawierana umowa na okres próbny. 

Najczęściej po okresie próbnym proponowano pracownikowi umowę na czas określony, a dopiero później umowę na czas nieokreślony. To właśnie ta ostatnia wydaje się być najbardziej pożądana przez pracowników, gdyż daje im poczucie stabilizacji i większą pewność zatrudnienia. Dodatkowo umowa na czas określony bardzo ułatwia przykładowo wzięcie pożyczki czy dokonanie zakupu na raty. Nowe przepisy prawa pracy wchodzące w życie od 2023 roku uregulowały kwestię umów na okres próbny.

Zmiany w prawie pracy w 2023 roku

Projekt nowelizacji Kodeksu pracy zakłada zmiany i modyfikacje w temacie umów na okres próbny i na czas określony. Umowa na okres próbny  nadal co do zasady nie może trwać dłużej niż 3 miesiące. Jest to uzależnione od planowanego czasu zatrudnienia pracownika na umowę o pracę. Jednak to, co z punktu widzenia pracownika najważniejsze to fakt, że obecnie umowa na czas próbny może być zawarta ponownie pomiędzy tym samym pracodawcą i pracownikiem. Jest to uzasadnione, jeśli dotyczy zatrudnienia na innym stanowisku lub przy innych czynnościach. Oprócz tego możliwość ponownego zawarcia umowy na okres próbny istnieje po upływie co najmniej 3 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, jeśli pracownik ma być zatrudniony przy tych samych czynnościach i do wykonywania tego samego rodzaju pracy. Te kwestie również uległy zmianie w znowelizowanej ustawie.

Zgodnie z nowymi przepisami obowiązującymi od stycznia 2023 roku, ponowne zawarcie umowy na okres próbny pomiędzy tym samym pracownikiem i pracodawcą będzie możliwe tylko wtedy, gdy będzie dotyczyło wykonywania innej pracy. Dotyczy to umów niezależnie od okresu, jaki upłynął od rozwiązania poprzedniego stosunku pracy, nawet jeśli będzie dłuższy niż 3 lata. Aby podpisanie umowy na okres próbny było uzasadnione, musi dotyczyć pracy o innym charakterze wykonywanej przez tego samego pracownika. Jest to spore ułatwienie dla niektórych pracowników.

Oprócz tego, zmiany w prawie pracy dopuszczają także możliwość wydłużenia umowy na okres próbny w pewnych szczególnych warunkach. Muszą one jednak zostać jasno określone i uzgodnione przez obie strony w momencie podpisywania umowy próbnej. W myśl nowych przepisów, umowa na okres próbny przedłuża się o czas urlopu albo też innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, oczywiście o ile takie nieobecności wystąpią.

Dodatkowo nowe zmiany w Kodeksie pracy uwzględniają powiązanie umowy na okres próbny z dalszym planem zatrudnienia pracownika. Już od stycznia 2023 roku standardem jest zatrudnianie pracowników na okres próbny nieprzekraczający 1 miesiąca lub 2 miesięcy. Jest to uzależnione od czasu, na jaki pracodawca zamierza zatrudnić pracownika. Umowa na okres próbny 3 miesięcy może być zawarta w sytuacji, gdy kolejna umowa będzie umową na czas określony na minimum rok lub będzie umową na czas nieokreślony. O ile zapis ten skraca pracownikom drogę do stałego zatrudnienia, o tyle dla pracodawcy może być nieco kłopotliwy. Wynika to z faktu, że pracodawca już od pierwszego dnia pracy pracownika będzie musiał wiedzieć, na jaki okres go zatrudni.