Polska coraz częściej staje się miejscem zdobywania doświadczenia zawodowego przez cudzoziemców spoza Unii Europejskiej. Jednym z narzędzi umożliwiających taki rozwój zawodowy jest staż, który nie jest równoznaczny z wykonywaniem pracy. Specyfika tego rodzaju aktywności oraz jej regulacje prawne zostały wyraźnie określone zarówno w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, jak i w nowej ustawie o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom.

Czym jest staż w rozumieniu przepisów?

Zgodnie z ustawą o cudzoziemcach, staż oznacza niestanowiące wykonywania pracy wykonywanie przez cudzoziemca zadań w celu nabycia wiedzy, umiejętności praktycznych i doświadczenia zawodowego, na podstawie pisemnej umowy zawartej z organizatorem stażu. Stażystą może być cudzoziemiec, który ukończył studia wyższe lub odbywa takie studia poza granicami Unii Europejskiej.

Kiedy nie stosuje się ustawy o powierzaniu pracy cudzoziemcom?

Ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie znajduje zastosowania do zadań realizowanych przez cudzoziemców w ramach stażu, o którym mowa w art. 3 pkt 16a ustawy o cudzoziemcach. 

Dotyczy to konkretnie osób, które:

• przebywają w Polsce na podstawie wizy krajowej (typu D) wydanej w celu odbycia stażu (art. 60 ust. 1 pkt 13a), lub
• posiadają zezwolenie na pobyt czasowy dla stażysty (art. 157a).

W związku z tym, stażyści posiadający odpowiednie wizy lub zezwolenia pobytowe są wyłączeni z obowiązku uzyskiwania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu legalizującego odbywanie stażu. Wyraźne doprecyzowanie tej kwestii w nowych przepisach miało na celu rozwianie dotychczasowych wątpliwości interpretacyjnych, które pojawiały się w praktyce urzędniczej.

Umowa o staż

Kluczowym dokumentem jest pisemna umowa o odbycie stażu, zawierająca m.in.:

• szczegółowy program stażu, określający jego cele edukacyjne, zakres zadań, stanowisko, język realizacji i wymagany poziom językowy,
• czas trwania oraz miejsce odbywania stażu,
• wskazanie opiekuna stażysty oraz godziny odbywania stażu,
• prawa i obowiązki stron, w tym dotyczące badań lekarskich, ubezpieczenia, dni wolnych, rozwiązania umowy, kosztów stażu,
• sposób potwierdzenia zdobytych kompetencji.

Co istotne, organizator stażu ma obowiązek dostarczyć cudzoziemcowi tłumaczenie umowy na język dla niego zrozumiały jeszcze przed jej podpisaniem.

Zezwolenie na pobyt czasowy dla stażysty

Zezwolenie na pobyt czasowy może zostać udzielone cudzoziemcowi, którego celem pobytu w Polsce jest odbycie stażu u organizatora zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Oprócz spełnienia wcześniej wymienionych wymogów staż musi:

• być odpowiedni do kierunku i poziomu ukończonych lub odbywanych studiów,
• być realizowany w języku, w którym cudzoziemiec ukończył kurs językowy lub w którym obecnie odbywa taki kurs, na poziomie umożliwiającym efektywną realizację stażu.

System staży dla cudzoziemców w Polsce stanowi dobrze zdefiniowaną i transparentną ścieżkę rozwoju zawodowego, dostępną bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę – pod warunkiem spełnienia określonych wymagań. Zarówno procedury wizowe, jak i uzyskiwanie zezwoleń na pobyt czasowy zostały szczegółowo opisane w ustawie o cudzoziemcach. Z perspektywy organizatorów staży kluczowe jest przygotowanie odpowiednio skonstruowanej umowy oraz pełna świadomość ciążących na nich obowiązków formalnych, w tym związanych z potencjalnymi kosztami powrotu cudzoziemca. Dzięki temu staż staje się bezpieczną i wartościową formą współpracy między instytucjami polskimi a młodymi profesjonalistami z zagranicy.

Przygotowała:

Liudmyla Bartkiv
Dyrektorka Operacyjna ds. Imigracji