Prawo własności intelektualnej – co musisz wiedzieć

W Polsce głównymi aktami dotyczącymi praw własności intelektualnej są:

• ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
• ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej.

Regulują one m.in. kwestie dotyczące tajemnicy przedsiębiorstwa, ochrony utworów, praw pokrewnych, wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych i znaków towarowych. Zgodnie z art. 118 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w ramach tworzenia i funkcjonowania rynku wewnętrznego Parlament i Rada, zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, wprowadzają środki dotyczące unijnego prawa własności intelektualnej w celu zapewnienia jednolitej ochrony w UE oraz utworzenia scentralizowanych ogólnounijnych systemów zezwoleń, koordynacji i nadzoru. Polska podlega zatem szeregowi innych europejskich i międzynarodowych przepisów dotyczących ochrony praw własności intelektualnej, przykładowo w zakresie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

Szerzej o polskim systemie ochrony praw autorskich i praw pokrewnych piszemy w artykule:

Prawa autorskie – komu i za co przysługuje ochrona?

Ochrona własności przemysłowej w Polsce obejmuje m.in. wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne oraz topografię układów scalonych. Cechą wspólną praw własności przemysłowej jest to, że właściciel ma wyłączne prawo do korzystania z przedmiotu ochrony w swojej działalności gospodarczej lub zawodowej w Polsce. Aby uzyskać to prawo, należy dopełnić pewnych formalności, takich jak złożenie wniosku do odpowiedniego organu, procedury rejestracyjne i uiszczanie regularnych opłat w okresie ochrony. Ta kwestia odróżnia prawo własności przemysłowej od systemu ochrony praw autorskich i praw pokrewnych, ponieważ przedmiotom praw autorskich lub praw pokrewnych ochrona przysługuje od momentu ich ustalenia, nawet jeśli są to dzieła nieukończone.

W celu uzyskania ochrony wynalazku, wzoru użytkowego, znaku towarowego lub wzoru przemysłowego należy dokonać zgłoszenia w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, czego można dokonać również drogą elektroniczną. Zgłaszający może uczestniczyć w procedurze rejestracji osobiście lub przez pełnomocnika, którym musi być rzecznik patentowy, a w przypadku znaku towarowego – radca prawny lub adwokat. Pierwszeństwo ma ten zgłaszający, który jako pierwszy zarejestruje znak towarowy w Urzędzie Patentowym RP (ang. first to file system).

Prawa własności przemysłowej mogą być przenoszone lub licencjonowane. Cesja musi być dokonana w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a w przypadku patentów i znaków towarowych przeniesienie praw należy ujawnić we właściwym rejestrze Urzędu Patentowego RP. Te same zasady stosuje się do udzielania licencji, jednak w tym przypadku rejestracja nie jest wymagana.

Naruszenie praw własności przemysłowej może skutkować odpowiedzialnością cywilną lub karną. Uprawniony może żądać zaniechania naruszeń, usunięcia ich skutków, zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a także naprawienia wyrządzonej szkody. Odpowiedzialność karna może grozić za naśladowanie i podrabianie chronionych znaków towarowych lub za usuwanie oryginalnego znaku towarowego z produktu.  Uprawniony może także skorzystać ze środków mających na celu bezpośrednią ochronę przed naruszeniami, które obejmują m.in. ograniczenia przywozu, wywozu lub tranzytu towarów naruszających prawa własności przemysłowej.

W przypadku jakichkolwiek pytań, pozostajemy do Państwa dyspozycji – zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z kancelarią. Doświadczeni prawnicy udzielą Państwu porad i informacji na temat prawa własności intelektualnej.

Przygotował:

Piotr Sawicki
adwokat

Damian Grodziński
aplikant adwokacki