Nowe przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców w 2025 roku – co warto wiedzieć?

Zaktualizowana wersja projektu ustawy o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej została opublikowana 26 września 2024 roku. Obecnie nadal trwają prace legislacyjne – 22 listopada 2024 r. Stały Komitet Rady Ministrów przyjął ten projekt i rekomendował go Radzie Ministrów.

UPDATE z 16.12.2024 r.: Projekt będzie rozpatrywany przez Radę Ministrów jeszcze w tym roku. Wraz z projektem ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz kilkoma innymi projektami bezpośrednio związanymi z prawem imigracyjnym, znalazł się w porządku obrad 18 grudnia 2024 r.

Według zapowiedzi nowelizacja ma zrewolucjonizować zasady zatrudniania cudzoziemców na polskim rynku pracy. Jest to reakcja na wyzwania związane z rosnącą liczbą pracowników zagranicznych oraz problemami związanymi z zalegalizowaniem ich pracy. Nowe przepisy mają na celu uproszczenie procedur, zwiększenie przejrzystości oraz dostosowanie regulacji do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy. Co konkretnie się zmieni i jakie nowe obowiązki spadną na pracodawców w nadchodzącym 2025 roku?

Zatrudnienie cudzoziemców tylko na podstawie umowy o pracę?

Zgodnie z projektem, zezwolenie na pracę  cudzoziemca na rzecz polskiego podmiotu wydaje się, jeżeli cudzoziemiec będzie wykonywał pracę na terytorium RP na podstawie stosunku pracy z polskim podmiotem oraz spełnione będą następujące warunki:

1) wysokość wynagrodzenia cudzoziemca nie będzie niższa niż:

1. wysokość wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku oraz
2. wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu za pracę;

2) wymiar czasu pracy nie będzie niższy niż 1/4 pełnego wymiaru czasu pracy i nie będzie wyższy niż pełny wymiar czasu pracy.

Wyjątek od wymogu zawarcia umowy o pracę w przypadku posiadania zezwolenia na pracę obejmie osoby sprawujące opiekę nad dziećmi w wieku od 20. tygodnia życia do 3 lat na podstawie tzw. umowy uaktywniającej.

UPDATE z 11.12.2024 r.: Na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt rozporządzenia w spawie przypadków, w których zezwolenie na pracę może być wydawane, jeśli podstawą wykonywania pracy jest innych rodzaj umowy niż umowa o pracę, mając na uwadze charakter wykonywanej pracy. Rozporządzenie to dotyczy sportowców, trenerów i artystów.

Analogiczne zmiany dotyczące wymogu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub umowy uaktywniającej mają dotyczyć oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.  

Co więcej, po uzyskaniu zezwolenia na pracę a przed powierzeniem pracy cudzoziemcowi lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, pracodawca powinien przesłać do organu, który wydał dokument, kopię zawieranej z cudzoziemcem umowy.

Omawiany projekt zakłada również zmiany w ustawie o cudzoziemcach, wskazując, że zezwolenie na pobyt czasowy i pracę udziela się, gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium RP jest wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy. Z zastosowania tego przepisu będą wyłączone osoby, które są zwolnione z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie odrębnych przepisów. To oznacza, że niektórzy cudzoziemcy nadal będą mogli uzyskać jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w przypadku posiadania innego rodzaju umowy, niż umowa o pracę. 

Podkreślamy, że przy zatrudnieniu obcokrajowców mających otwarty dostęp do rynku pracy i przebywających w Polsce legalnie na podstawie innego tytułu pobytowego, niż jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i  pracę, nie będzie wymagane zawarcie umowy o pracę. Dotyczy to przede wszystkich np. osób z zezwoleniami na pobyt stały lub pobyt rezydenta długoterminowego UE. 

Wobec tego nowelizacja jednak przewiduje różne wyjątki, kiedy wykonywanie pracy lub świadczenie usług przez cudzoziemca będzie możliwe nie tylko na podstawie stosunku pracy. 

Elektronizacja procesów 

Projekt ustawy zakłada możliwość złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pracę oraz uzyskania informacji o statusie sprawy za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, który prowadzi i udostępnia minister właściwy do spraw pracy. Założenie konta w systemie będzie obowiązkowe – organ doręczy za jego pośrednictwem wszystkie decyzje administracyjne dotyczące danej sprawy. Ewentualne odwołanie się od nich również będzie możliwe wyłącznie elektronicznie.

Złożenie wniosku w inny sposób, niż za pośrednictwem dedykowanej platformy, spowoduje pozostawienie go bez rozpoznania. Wszystkie powiadomienia w sprawach zezwoleń na pracę, w szczególności o:

• niepodjęciu przez cudzoziemca pracy w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę,
• przerwie w pracy cudzoziemca na okres powyżej 3 miesięcy,
• zakończeniu przez cudzoziemca pracy wcześniej niż 3 miesiące przed upływem ważności zezwolenia na pracę, 
• zmianie siedziby lub miejsca pobytu stałego, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego pracę  cudzoziemcowi, 

będą wymagały złożenia przez ten sam system teleinformatyczny.  

Oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi również będą składane i odbierane wyłącznie przez system teleinformatyczny. 

Cudzoziemiec, którego dotyczy zezwolenie na pracę lub oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, będzie mógł założyć swoje indywidualne konto w systemie teleinformatycznym. 

Ponadto zaprojektowane jest funkcjonowanie kilku aplikacji, które połączą system praca.gov.pl z poszczególnymi rejestrami, np. Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i Strażą Graniczną. 

W ramach cyfryzacji także zostanie stworzona baza wynagrodzeń umożliwiająca porównanie wynagrodzenia proponowanego cudzoziemcowi do wynagrodzeń oferowanych na lokalnym rynku pracy.

Rezygnacja z testu rynku pracy

Uzyskanie zezwolenia na pracę w większości przypadków wciąż wymaga  przeprowadzenia tzw. testu rynku pracy, czyli sprawdzenia, czy na dane stanowisko nie ma odpowiednich kandydatów wśród zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy.  Aktualnie z tego obowiązku zwolnione osoby, które mają podjąć pracę w zawodach uznawanych za deficytowe w całej Polsce lub na lokalnym rynku, albo spełniają inne wymogi ustawowe związane z brakiem konieczności przedstawiania informacji starosty. Nowelizacja ma na celu zlikwidowanie tego wymogu, wskazując, że przy obecnie niskiej stopie bezrobocia test rynku pracy stał się zbędny.

W sytuacji pogorszenia się sytuacji na rynku pracy właściwe organy państwowe będą mogły określać listy zawodów, w których wydawanie zezwoleń na pracę cudzoziemcom zostanie ograniczone.

Surowsze kary pieniężne dla nieuczciwych pracodawców

Za nielegalne zatrudnienie cudzoziemców grozić będzie kara grzywny w wysokości proporcjonalnej do liczby nielegalnie zatrudnionych osób w kwocie nie niższej niż 3000 zł za jednego cudzoziemca. Natomiast za niezachowanie formy pisemnej umowy zawartej z cudzoziemcem, czy też braku przedstawienia jej treści cudzoziemcowi w języku dla niego zrozumiałym — kara grzywny w wysokości od 1000 zł do 3000 zł.

Ponadto sankcja za naruszenie warunków zawarcia umowy z cudzoziemcem do będzie wynosić od 6000 zł do 50 000 zł.

Kontrole bez zapowiedzi

Rządowy projekt ustawy rozszerza uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy oraz Straży Granicznej w zakresie kontroli legalności zatrudnienia cudzoziemców. Tego typu procedury będą mogły się odbywać bez wcześniejszej zapowiedzi oraz jednocześnie przez dwie instytucje kontrolne w różnym czy też jednakowym zakresie.

Ponadto wspomniana projektowana elektronizacja procedury legalizacji zatrudnienia cudzoziemców umożliwi PIP i SG weryfikację czy pracownik-cudzoziemiec faktycznie podjął i wykonywał pracę zgodnie z wydanym zezwoleniem.

Nowe przepisy mają na celu ułatwienie procesu zatrudniania cudzoziemców i eliminację nieuczciwych praktyk na rynku pracy. Jednocześnie nakładają na pracodawców dodatkowe obowiązki, które mogą wymagać dostosowania dotychczasowych procedur.

Jeśli masz pytania dotyczące nowych przepisów lub potrzebujesz wsparcia w zakresie zatrudniania cudzoziemców, skontaktuj się z naszym zespołem. Doświadczeni prawnicy i doradcy imigracyjni pomogą Ci dostosować się do nowych regulacji oraz uniknąć potencjalnych problemów. 

 

Przygotowały:

Oleksandra Karpenko
prawniczka imigracyjna

Liudmyla Bartkiv
starsza doradczyni imigracyjna

Anna Myszko
prawniczka imigracyjna