Kontrole na granicach wewnętrznych strefy Schengen: Co podróżni powinni wiedzieć w 2025 roku?

Mimo że swobodny przepływ osób pozostaje jedną z głównych wartości Unii Europejskiej, w ostatnich miesiącach coraz więcej państw strefy Schengen zdecydowało się przywrócić kontrole na swoich granicach wewnętrznych. Powody są zróżnicowane – od zagrożeń związanych z migracją i bezpieczeństwem wewnętrznym, po kwestie sanitarne i zdrowotne.

Kraje z utrzymanymi kontrolami granicznymi i ich terminy

Niemcy – do 15  września 2025 r.

Kontrole na granicach z Czechami, Polską i Szwajcarią. Berlin uzasadnia te działania walką z nielegalnym przemytem migrantów oraz potrzebą wzmocnienia nadzoru w obliczu napięć politycznych i zagrożeń terrorystycznych.

Francja – do 31 października 2025 r.

Paryż utrzymuje kontrole z powodu utrzymującego się wysokiego poziomu zagrożenia terrorystycznego. Dodatkowo, organizacja dużych wydarzeń masowych (w tym sportowych) skłania francuskie władze do zachowania ostrożności.

Austria – do 15 października 2025 r.

Granice z Węgrami i Słowenią są kontrolowane ze względu na wzmożony napływ migrantów oraz obawy o porządek publiczny. Władze w Wiedniu wskazują również na potrzebę koordynacji z sąsiadującymi krajami.

Dania i Szwecja – do 11 listopada 2025 r.

Oba kraje uzasadniają kontrole względami bezpieczeństwa oraz koniecznością przeciwdziałania przestępczości zorganizowanej. Sztokholm wskazuje też na potrzebę ograniczenia nieautoryzowanego przepływu osób z innych części UE.

Holandia – do 8 grudnia 2025 r.

Wprowadziła ograniczone kontrole mobilne głównie ze względów antyterrorystycznych i antyprzemytniczych. Są one prowadzone w ramach tzw. działań elastycznego nadzoru granicznego.

Norwegia – do 11 listopada 2025 r.

Z uwagi na zewnętrzną granicę strefy Schengen oraz strategiczne położenie, Oslo zdecydowało się na przedłużenie kontroli wewnętrznych, koncentrując się na bezpieczeństwie publicznym.

Bułgaria –  do 30 czerwca 2025 r.

Słowenia – do 21 czerwca 2025 r. 

Włochy – do 18 czerwca 2025 r.

Kraje te prowadzą kontrole w związku z sytuacją migracyjną na południowych szlakach oraz koniecznością zabezpieczenia wydarzeń publicznych i granic zewnętrznych UE (w przypadku Bułgarii – również z powodów technicznych związanych z częściową integracją ze strefą Schengen).

Co to oznacza dla podróżujących?

Przywrócenie kontroli granicznych oznacza, że funkcjonariusze straży granicznej w wymienionych krajach mają prawo do przeprowadzania szczegółowych kontroli osób przekraczających granicę. Może to obejmować:

• Żądanie okazania dokumentów tożsamości: Niezbędne jest posiadanie przy sobie ważnego paszportu lub dowodu osobistego.
• Szczegółowe kontrole: Mogą dotyczyć zarówno osób, jak i pojazdów.

Szczególną uwagę powinni zachować obywatele państw spoza Unii Europejskiej, którzy korzystają z ruchu bezwizowego. Należy pamiętać, że limit pobytu w krajach strefy Schengen dla takich osób wynosi 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu. Przekroczenie tego limitu może wiązać się z negatywnymi konsekwencjami.

Kontekst i zmiany w prawie

Warto przypomnieć, że kontrole na granicach wewnętrznych w strefie Schengen są z zasady wyjątkiem od reguły swobodnego przepływu. Mogą być one jednak wprowadzane tymczasowo w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa narodowego. Tego rodzaju środki obserwujemy w różnych formach w niektórych państwach już od końca 2015 roku.

Istotną zmianą jest wejście w życie w połowie 2024 roku znowelizowanego Kodeksu Granicznego Schengen. Nowe przepisy wprowadzają kilka kluczowych modyfikacji, w tym:

• Możliwość wprowadzania ogólnounijnych ograniczeń w podróżowaniu w przypadku wystąpienia rozległych sytuacji kryzysowych dotyczących zdrowia publicznego.
• Doprecyzowanie zasad i procedur dotyczących stosowania przez państwa członkowskie UE kontroli na granicach wewnętrznych.
• W ramach przeciwdziałania instrumentalizacji migracji, przyznanie państwom członkowskim UE większych uprawnień w zakresie ograniczania liczby i godzin funkcjonowania przejść granicznych oraz intensyfikacji środków nadzoru granicznego.

Podróżujący po Europie w 2025 roku powinni być przygotowani na możliwe kontrole na granicach wewnętrznych niektórych państw strefy Schengen. Kluczowe jest posiadanie przy sobie ważnych dokumentów tożsamości oraz, w przypadku obywateli państw trzecich, monitorowanie liczby dni wykorzystanych w ramach ruchu bezwizowego. 

Zaleca się również śledzenie oficjalnych komunikatów władz poszczególnych krajów dotyczących ewentualnych zmian w obowiązujących restrykcjach. Mimo tymczasowych utrudnień strefa Schengen wciąż pozostaje fundamentem europejskiej integracji, a obecne środki mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa jej obywatelom.

Więcej o kontrolach granicznych i podróżach wewnątrz strefy Schengen można przeczytać: 

1. Czy cudzoziemiec może podróżować na podstawie stempla w paszporcie?
2. Podróżowanie na podstawie Diia.pl w 2025 roku i wyzwania z tym związane
3. Kontrole graniczne w Niemczech na stałe – możliwe nowe zmiany
4. Bez granic: Rumunia i Bułgaria przystąpiły do strefy Schengen

 

Przygotowała: 

Magdalena Cieślikowska
prawnik imigracyjny