Komisja Europejska wita nowe zasady dotyczące prawa jazdy

Komisja Europejska przyjmuje tymczasowe porozumienie, które zostało osiągnięte 24 marca 2025 r. między Parlamentem Europejskim a Radą w sprawie inicjatywy mającej na celu zaktualizowanie przepisów dotyczących prawa jazdy w Unii Europejskiej.

Uznawanie praw jazdy z krajów trzecich

Obecnie prawa jazdy wydane przez państwa członkowskie w zamian za licencje z krajów trzecich są oznaczane kodem „70” i nie muszą być uznawane przez inne państwa członkowskie, jeśli ich posiadacze przeprowadzają się tam na stałe. Nowa dyrektywa przewiduje unijne uznawanie praw jazdy wydanych przez państwa członkowskie w zamian za licencje z określonych krajów trzecich, które posiadają ramy prawne dotyczące bezpieczeństwa drogowego podobne do tych w UE. Komisja we współpracy z państwami członkowskimi będzie oceniać i podejmować decyzje na poziomie każdego kraju, które kraje trzecie będą mogły skorzystać z tego traktowania.

Wprowadzenie cyfrowych praw jazdy

Nowe przepisy wprowadzają w pełni cyfrowe prawo jazdy, dostępne na smartfonie lub innym urządzeniu cyfrowym. Będzie ono wydawane w ramach unijnej Portfela Cyfrowej Tożsamości. Ta innowacja uprości procedury administracyjne zarówno dla obywateli, jak i dla władz krajowych, a wymiana, odnawianie oraz wymiana prawa jazdy pomiędzy państwami członkowskimi stanie się znacznie łatwiejsza.

Po krótkim okresie przejściowym cyfrowe prawo jazdy będzie wydawane domyślnie we wszystkich państwach członkowskich. Jednakże, fizyczne prawo jazdy będzie nadal dostępne na żądanie, szczególnie dla osób, które nie posiadają smartfona lub preferują, bądź muszą mieć fizyczny dokument (np. podczas podróży do krajów trzecich, które nie uznają cyfrowych praw jazdy).

Program towarzyszącej jazdy dla 17-latków

Nowa dyrektywa wprowadza w całej Unii Europejskiej program towarzyszącej jazdy dla 17-letnich kierowców samochodów (kategoria B). Programy te udowodniły, że znacząco poprawiają bezpieczeństwo na drogach. Państwa członkowskie będą miały możliwość wprowadzenia takiego programu także dla 17-letnich kierowców ciężarówek (kategorie C1, C1E i C), przy wzajemnym uznawaniu tych programów w państwach członkowskich, które je wdrożyły. Zmiana ta pomoże zmniejszyć przepaść między nauką a praktyką, zachęcając młodszych ludzi do pracy w zawodzie kierowcy ciężarówki.

Wprowadzenie okresu próbnego dla nowych kierowców

Nowa dyrektywa wprowadza okres próbny trwający co najmniej dwa lata dla nowych kierowców, podczas którego będą oni podlegać surowszym zasadom i sankcjom w całej UE. Jest to istotne, ponieważ, mimo że młodzi kierowcy stanowią tylko 8% wszystkich kierowców, 2 na 5 wypadków śmiertelnych wiąże się z osobami poniżej 30. roku życia.

Sprawność fizyczna i psychiczna kierowców

Sprawność do prowadzenia pojazdów będzie w przyszłości systematycznie sprawdzana. Nowa dyrektywa zawiera przepisy, które mają na celu upewnienie się, czy kierowca jest nadal (fizycznie i psychicznie) zdolny do prowadzenia pojazdów. Jako minimum, kierowcy będą musieli wypełnić samoocenę przed wydaniem prawa jazdy oraz przy każdej jego wymianie, bądź poddać się innym systemom oceny stosowanym na poziomie krajowym.

Aby lepiej chronić wrażliwych użytkowników dróg, takich jak piesi, rowerzyści, użytkownicy hulajnóg elektrycznych i innych urządzeń mikromobilnych, nowe przepisy dostosowują wymagania szkoleniowe i testowe, kładąc większy nacisk na bezpieczeństwo tych grup.

Przystosowanie przepisów do nowych technologii

Aby dostosować przepisy dotyczące prawa jazdy do postępu technologicznego w pojazdach oraz przejścia na pojazdy o zerowej emisji, nowe przepisy testowe będą oceniać wiedzę i umiejętności związane z zaawansowanymi systemami wspomagania kierowcy i innymi technologiami automatyzacji.

Nowa dyrektywa dotycząca prawa jazdy umożliwia prowadzenie pojazdów z napędem alternatywnym, w tym pojazdów ratunkowych, o maksymalnej masie do 4,25 tony (zamiast dotychczasowych 3,5 tony) na prawie jazdy kategorii B. Zmiana ta uwzględnia fakt, że pojazdy z napędem alternatywnym są często cięższe od tradycyjnych pojazdów, np. z powodu masy akumulatora, i ma na celu promowanie ich rozwoju na rynku, ponieważ do ich prowadzenia nie będzie wymagane wyższe prawo jazdy.

Ułatwienia dla obywateli UE w uzyskaniu prawa jazdy

Nowe przepisy umożliwią obywatelom uzyskanie prawa jazdy w państwie członkowskim, którego są obywatelami, jeśli państwo, w którym mieszkają, nie zapewnia tłumaczenia w ich języku (w przypadku obywateli UE) przy ubieganiu się o pierwsze prawo jazdy kategorii B (samochód osobowy).

Parlament Europejski i Rada przyjmą teraz oficjalnie nową dyrektywę, która wejdzie w życie 20 dni po jej publikacji w Dzienniku Urzędowym UE. Państwa członkowskie będą miały cztery lata na wdrożenie dyrektywy do prawa krajowego.

Bezpieczeństwo drogowe jest ważnym zagadnieniem społecznym. W 2024 roku na drogach Unii Europejskiej zginęło niemal 20 000 osób. UE wyznaczyła sobie ambitny cel „Wizji Zero” – zerowej liczby ofiar śmiertelnych do 2050 roku, z pośrednim celem redukcji liczby ofiar o 50% do 2030 roku.

Bezpieczeństwo drogowe to wspólna odpowiedzialność UE i państw członkowskich. Choć większość działań codziennych realizują władze krajowe i lokalne, UE wnosi swój wkład w postaci przepisów dotyczących infrastruktury, pojazdów, testowania i licencjonowania kierowców, koordynuje współpracę transgraniczną oraz finansuje projekty związane z bezpieczeństwem drogowym.

Dyrektywa, w sprawie której osiągnięto porozumienie, stanowi część pakietu dotyczącego bezpieczeństwa ruchu drogowego, który Komisja przedstawiła 1 marca 2023 roku.

Nowa dyrektywa o prawach jazdy: poprawa bezpieczeństwa, cyfryzacja oraz zmiany w wymaganiach dla kierowców

Nowa dyrektywa o prawach jazdy ma na celu zmniejszenie liczby wypadków drogowych w UE oraz złagodzenie niepotrzebnych obciążeń dla obywateli i władz związanych z procedurami administracyjnymi. Aby osiągnąć te cele, dyrektywa wprowadza kilka kluczowych elementów, w tym wprowadzenie cyfrowych praw jazdy UE, które będą dostępne na smartfonach lub innych urządzeniach cyfrowych, oraz stosowanie ich w całej Unii. Ponadto, wprowadzony zostanie program towarzyszącej jazdy dla 17-letnich kierowców, który okazał się skuteczny w poprawie bezpieczeństwa na drogach. Ten program może również obejmować 17-letnich kierowców ciężarówek, pod warunkiem spełnienia określonych warunków.

Nowa dyrektywa obejmuje także wprowadzenie obowiązkowego okresu próbnego dla nowych kierowców, co ma na celu zmniejszenie ryzyka wypadków wśród młodych osób. Biorąc pod uwagę, że 2 na 5 wypadków śmiertelnych wiąże się z kierowcami poniżej 30. roku życia, ta zmiana jest szczególnie istotna. Ponadto, dyrektywa wprowadzi nowe wymagania dotyczące sprawności fizycznej i psychicznej do prowadzenia pojazdów.

Bezpieczeństwo pieszych, rowerzystów, użytkowników hulajnóg i innych osób korzystających z mikromobilności jest także priorytetem nowej dyrektywy. Kierowcy będą musieli wykazać się świadomością ryzyka związanego z tymi wrażliwymi użytkownikami dróg podczas zdawania testów teoretycznych i praktycznych. Nowe przepisy umożliwią także uznawanie praw jazdy wydanych w niektórych krajach trzecich, które posiadają ramy prawne dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego podobne do tych obowiązujących w UE.

 

Przygotowała:
Magdalena Cieślikowska
prawnik imigracyjny