Komisja Europejska proponuje nowe podejście do procedur powrotów

Wskaźnik powrotów, czyli odsetek osób, które po nielegalnym przekroczeniu granic Unii Europejskiej są zmuszone do opuszczenia jej terytorium, stanowi istotny element w polityce migracyjnej UE. Obecnie wynosi on około 20%, co wskazuje na wyzwania związane z egzekwowaniem decyzji o powrocie. Osoby, którym nakazano opuszczenie kraju UE, często uchylają się od wykonania decyzji. 

Komisja Europejska zaproponowała teraz rozwiązanie, które pomoże państwom UE zwiększyć wskaźniki powrotów, jednocześnie w pełni respektując prawa podstawowe, poprzez ustanowienie wspólnego systemu powrotów UE. Będzie to uzupełnieniem Paktu UE w sprawie Migracji i Azylu, który wejdzie w życie w połowie 2026 roku i pozwoli na szybsze i bardziej efektywne rozpatrywanie wniosków azylowych.

Nowe wspólne zasady obejmują:

• Wspólne procedury wydawania decyzji powrotnych oraz Europejski Nakaz Powrotu, który będzie wydawany razem z krajową decyzją powrotną.
• Wzajemne uznawanie decyzji powrotnych, które pozwoli państwom UE egzekwować decyzje powrotne wydane przez inne państwa UE bez konieczności rozpoczynania nowego procesu.
• Jasne zasady dotyczące przymusowego powrotu przy jednoczesnym zachęcaniu do dobrowolnych wyjazdów.
• Silniejsze obowiązki dla osób objętych procedurą powrotu, w tym współpracy z władzami krajowymi w całym procesie powrotu, takich jak weryfikacja tożsamości i pozostawanie w kraju.
• Silne mechanizmy ochrony prawnej w całym procesie powrotu, zapewniające, że proces powrotu będzie przeprowadzany z pełnym poszanowaniem praw podstawowych oraz międzynarodowych standardów praw człowieka.
• Wzmocnione zasady zapobiegające nieautoryzowanym ruchom i umożliwiające państwom UE lepsze lokalizowanie osób objętych procedurą powrotu, z możliwością wymagania regularnych raportów lub przebywania w miejscu wyznaczonym przez krajowe władze.
• Szczególne zasady dla osób stanowiących zagrożenie dla bezpieczeństwa: państwa UE będą sprawdzać na wczesnym etapie, czy osoba stanowi zagrożenie bezpieczeństwa. Jeśli tak, będą obowiązywały surowe zasady, w tym obowiązkowy przymusowy powrót.
• Zapewnienie, że decyzja o powrocie będzie systematycznie śledzona przez wniosek o readmisję do kraju pochodzenia.
• Hubs powrotu: nowe zasady pozwalają państwu UE zawrzeć umowę lub porozumienie dotyczące powrotu z państwem trzecim, które respektuje międzynarodowe standardy praw człowieka i zasady zgodnie z prawem międzynarodowym.

Propozycję nowych procedur zarządzania powrotami ogłosiła przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, w ramach wytycznych politycznych, a została ona wezwana przez Radę Europejską w październiku 2024 roku.

Przygotowała:
Magdalena Cieślikowska
prawnik imigracyjny